"Η πατριαρχία είναι ένα πρόβλημα πολύ βαθιά ριζωμένο και είναι συνδεδεμένο με την ανθρώπινη ύπαρξη. Υπάρχουν βέβαια και τα κατάλοιπα των προκαταλήψεων και στους δύο. Βασική, πάντως, προσπάθεια όλου του κινήματος πρέπει να αποτελεί ο αγώνας για κοινωνική ισότητα."
1979. Παρίσι. «Για να γνωρίσουμε τη γυναίκα στο Παγκόσμιο Στερέωμα». Αυτός ήταν ο τίτλος των ανταποκρίσεων που έστελνα στη διάρκεια των σπουδών μου στο Λονδίνο και στο Παρίσι και δημοσιεύονταν στο περιοδικό «Πάνθεον». Γνώρισα ηγετικές προσωπικότητες του γυναικείου κινήματος. Ανάμεσά τους και η Κέιτ Μίλετ. Ηταν καλεσμένη από την MLF (Κίνημα για την Απελευθέρωση της Γυναίκας), στη Γαλλία. Θα μας μιλούσε στο κτίριο «Mutualite» του Παρισιού, για την εμπειρία της από το ταξίδι της στο Ιράν, πριν φύγει για την Αμερική. Σ’ αυτό το κτίριο έγινε και η συνάντησή μας.
Σκέφτηκα να τη θυμηθούμε, επειδή ο Σεπτέμβρης είναι αφιερωμένος στη μνήμη της: γεννήθηκε το 1934 και μας αποχαιρέτησε το 2017 τον ίδιο μήνα.
Η Κέιτ Μίλετ άρχισε τη συνέντευξη, ζητώντας τη συμπαράσταση των Ελληνίδων για τον αγώνα των γυναικών στο Ιράν.
«Οι Ελληνίδες –λέει– πρέπει να βοηθήσουν τον γυναικείο αγώνα των Περσίδων, γιατί έχουν ένα κοινό σημείο. Εζησαν κι αυτές για επτά χρόνια την τυραννία της δικτατορίας. Ξέρουμε όλοι ότι έπαιξαν δραστήριο ρόλο και βοήθησαν σε όλες τις προσπάθειες αλλαγής. Οι γυναίκες όμως στο Ιράν συνεχίζουν τον αγώνα. Δεν έχει σημασία αν είναι για το “τσαντόρ”, για το ντύσιμο, για να αλλάξουν τη θρησκευτική παράδοση. Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτή τη στιγμή προσπαθούν κι αυτές να απελευθερωθούν».
● Ποια είναι η εμπειρία σας από τη σύντομη παραμονή σας στον Ιράν;
Για μένα το Ιράν ήταν ένα μεγάλο σχολείο. Ηταν μια εμπειρία που δεν την έχω ξαναζήσει όσα χρόνια αγωνίζομαι για τα δικαιώματα της γυναίκας. Πήγα εκεί γιατί με κάλεσε μια γυναικεία οργάνωση για να μιλήσω στις 8 του Μάρτη στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Το γκρουπ αυτό συνεργαζόταν με τη δική μας οργάνωση, που είχαμε ιδρύσει στη Νέα Υόρκη και που εργαζόμασταν ειδικά για την πνευματική και καλλιτεχνική ελευθερία στο Ιράν. Για μια ελευθερία που τους στερούσε τόσα πολλά χρόνια ο Σάχης, με την ενίσχυση των Αμερικανών.
Δίναμε πληροφορίες, μοιράζαμε έντυπα, τυπώναμε δελτία, με τη συμμετοχή σχεδόν όλων των φοιτητών που σπούδαζαν στην Αμερική και που πραγματικά κινδύνευαν από το καθεστώς του Σάχη. Οταν με κάλεσαν, ένιωσα ιδιαίτερη χαρά, γιατί δεν φανταζόμουν ποτέ ότι εγώ που εργάστηκα εναντίον αυτής της τυραννίας θα πήγαινα κάποτε στη χώρα τους. Ηταν πολύ συγκινητικό να συναντήσω εκεί, στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, που είναι το κέντρο όλων των διαδηλώσεων, γυναίκες που συνεργαζόμασταν χρόνια και που δεν είχαμε συναντηθεί ποτέ. Ακόμα πιο συγκλονιστικό ήταν να βλέπει κανείς μια γυναικεία πορεία μέσα στο χιόνι να διανύει 5.000 μίλια για να φτάσει στην πλατεία της «Ελευθερίας» και να γιορτάζουν για πρώτη φορά αυτή τη μέρα στην ιστορία του Ιράν.
● Συναντήσατε πολλές δυσκολίες για να προετοιμάσετε όλη αυτή την πορεία;
Από την πρώτη κιόλας μέρα που φτάσαμε στην Τεχεράνη, εγώ κι η φίλη μου Σόφη, που είναι δημοσιογράφος, παρουσιάστηκαν πολλά προβλήματα. Προσπάθησα με όλους τους τρόπους να επικοινωνήσω με τα γυναικεία γκρουπ. Ετσι, ενώ ορίσαμε την πρώτη μέρα της συνάντησης, δεν μας δίνανε αίθουσα. Ολοι οι χώροι προσφέρονται από μία ομάδα μουσουλμάνων, αλλά δεν μας δίνανε τίποτα γιατί εμπόδιζαν κάθε δική μας ενέργεια. Η συγκέντρωση έγινε έξω στον δρόμο.
Ηρθαν μόνο 200 γυναίκες και μείναμε έκπληκτες από τη βοήθεια που πρόσφεραν. Μοίραζαν αφίσες, φώναζαν συνθήματα, κρατούσανε πλακάτ. Ζήσαμε πραγματικά μια εκρηκτική ατμόσφαιρα μαχητικότητας. Στη δεύτερη συνάντηση ήρθαν 400, μετά 1.000, κάθε φορά ο αριθμός μεγάλωνε, αλλά κάθε φορά δεχόμασταν τις επιθέσεις των φανατικών μουσουλμάνων – κυρίως δεξιών και μαοϊκών, θέλοντας να μας διαλύσουν.
Η τελευταία συγκέντρωση έγινε στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης με τη συμμετοχή όλου σχεδόν του γυναικείου πληθυσμού. Οι μουσουλμάνοι κλείσανε τις πόρτες για να εμποδίσουν τη διαδήλωση και οι Περσίδες σπάσανε πόρτες και παράθυρα για να βγουν έξω. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πόσες καταπιέσεις έχει δεχτεί η γυναίκα, πόσο το θρησκευτικό αυτό σύστημα τη θέλει υποταγμένη.
● Πώς βρήκατε το γυναικείο κίνημα, ποιες είναι οι εντυπώσεις σας;
Ενα μικρό ξεκίνημα άρχισε σε όλες τις γυναικείες οργανώσεις, που οι πιο πολλές ανήκουν σε αριστερές παρατάξεις. Φεμινίστριες υπάρχουν μόνο δώδεκα. Ολες αυτές οι κομματικές παρατάξεις αποθαρρύνουν το κίνημα, το διασπούν και χωρίζουν την επανάσταση. Το γυναικείο κίνημα πρέπει να είναι αυτόνομο. Η επανάσταση των φεμινιστριών δεν θα πετύχει με την κομματική διαίρεση.
● Πόσο μεγάλη είναι η επιρροή της πολιτικής και της θρησκείας στη θέση της γυναίκας;
Εξαρτάται από το σύστημα, από τη λειτουργία και των δύο. Αλλα συστήματα τις καταπιέζουν και άλλα τις βοηθούν να απελευθερωθούν. Αναφέρομαι στη συγκεκριμένη περίπτωση του Ιράν, όπου ο ισλαμικός νόμος υποχρεώνει να φορούν όλες οι γυναίκες το τσαντόρ και μακριά φορέματα. Είναι τραγικό. Είναι μια τυραννία για τις γυναίκες αυτή η υποταγή.
Ποιος, όμως, είναι ο λόγος αυτής της γυναικείας εμφάνισης; Είναι απλό. Αυτό δείχνει ότι η γυναίκα πρέπει να κρύβει το κεφάλι της γιατί ανήκει σε κάποιον. Είναι ιδιοκτησία κάποιου. Δηλαδή ολοφάνερη η υπεροχή του άντρα.
● Στο παγκόσμιο γυναικείο κίνημα, ποιο είναι το πιο βασικό πρόβλημα που εμποδίζει ακόμα την απελευθέρωση;
Η πατριαρχία. Το πρόβλημα είναι πολύ βαθιά ριζωμένο και είναι συνδεδεμένο με την ανθρώπινη ύπαρξη. Υπάρχουν βέβαια και τα κατάλοιπα των προκαταλήψεων και στους δύο. Βασική, πάντως, προσπάθεια όλου του κινήματος πρέπει να αποτελεί ο αγώνας για κοινωνική ισότητα.
● Για την εξέλιξη της θέσης της γυναίκας, τι έχετε να πείτε;
Μέσα στα τελευταία χρόνια σημειώθηκε μια τρομακτική άνοδος σε όλο το γυναικείο κίνημα απελευθέρωσης. Παρατήρησα για την κατάσταση του Ιράν μια γενική δυναμικότητα, μια γενική συμπαράσταση που είναι πολύ ενθαρρυντική. Από την επανάσταση των γυναικών στην Περσία γεννήθηκε μια άλλη αρχή στο φεμινιστικό κίνημα. Βρήκαμε νέους στόχους. Γι’ αυτό λέω πως ήταν ένα μεγάλο σχολείο.
Μετά όμως από τόσες ενέργειες κινητοποίησης του γυναικείου πληθυσμού, στις 10 Μαρτίου ήρθαν οι φανατικοί μουσουλμάνοι και μας είπαν: «Η κυβέρνηση διέταξε την απέλασή σας. Πάρτε ταξί και κατευθείαν στο αεροδρόμιο». Ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω τον λόγο. Γιατί; Αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματά μας. Τι είδους ελευθερία είναι αυτή που άρχισε στο Ιράν; Είναι μάλλον τρομοκρατία.
Από όσο ξέρω τον Χομεϊνί και απ’ όσα μου έχουν πει, υποστηρίζει πως οι γυναίκες πρέπει να ασχολούνται με τη δουλειά τους, να φορούν το τσαντόρ και μακριά φορέματα και καμιά γυναίκα στην πολιτική. Δεν πρέπει να έχει σχέση η γυναίκα με την πολιτική ζωή.
Το πόσο αυστηρός είναι αυτός ο ισλαμικός νόμος το διαπίστωσα κι εγώ η ίδια όταν πήγα να συναντήσω τον Χομεϊνί, την εποχή που έμενε στο Παρίσι. Αν ήθελες να μπεις στην αυλή του σπιτιού του, έπρεπε να έχεις το κεφάλι σου καλυμμένο. Ακόμα και στη διαδρομή που έκανε για να πάει να προσευχηθεί, δεν επέτρεπε να κυκλοφορούν οι γυναίκες χωρίς τσαντόρ. Οι οπαδοί του μάλιστα δεν άφηναν να περάσεις από την περιοχή όπου έμενε αν δεν είχες καλυμμένο το κεφάλι.
♦ Η Μίλετ, στη συνέντευξη Τύπου, είπε ακόμα ότι οι Περσίδες βρίσκονται μπροστά σε κινδύνους και είναι άκρως καταπιεσμένες. «Οταν μου είπαν», λέει, «εκπρόσωποι των γυναικείων οργανώσεων ότι θα προτείνουν στη νέα νομοθεσία ένα άρθρο για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων και ζήτησαν να τους πω τι άλλο να προσθέσουν, πρότεινα να ζητήσουν επίσης την ελευθερία του σεξ, άρθρο για την πορνεία και τις λεσβίες.
»Δέχτηκαν την άποψή μου, αλλά δεν μπορείτε να φανταστείτε πώς μας αντιμετώπισαν οι μουσουλμάνοι εμένα και τη φίλη μου, όταν έμαθαν πως ήμασταν λεσβίες. Μας κορόιδευαν, φώναζαν ειρωνικά στους δρόμους: Κοιτάξτε! Τις φεμινίστριες! Τις λεσβίες!
»Ηταν η πρώτη φορά που με έκαναν να νιώσω ντροπή κι ενοχή γι’ αυτό που είμαι. Με ποιο δικαίωμα αυτοί στερούν την ελευθερία της εκλογής στον έρωτα, σε αυτό το βασικό δικαίωμα του ανθρώπου; Χαίρομαι τώρα που βρίσκομαι στο Παρίσι, σε μια πόλη όπου ο έρωτας είναι ελεύθερος».
Ποια είναι
Η Κέιτ Μίλετ γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1934 στη Μινεσότα της Αμερικής και πέθανε στις 6 Σεπτεμβρίου του 2017 στο Παρίσι. Ηταν φεμινίστρια, συγγραφέας, καλλιτέχνιδα και ακτιβίστρια. Το πρώτο της βιβλίο, «Σεξουαλική Πολιτική», αναφέρεται στη δύναμη του γένους και της σεξουαλικότητας στις σχέσεις.
Η Μίλετ πήρε το πρώτο της πτυχίο το 1956 από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότας. Μετά από δύο χρόνια πήρε το μεταπτυχιακό της με μεγάλη διάκριση από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Αφού δίδαξε αγγλικά στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να κάνει την καριέρα της ως καλλιτέχνιδα. Το 1961 μετακόμισε στο Τόκιο όπου δίδαξε αγγλικά και σπούδασε γλυπτική. Το 1965 γύρισε στη Νέα Υόρκη για να διδάξει αγγλικά και φιλοσοφία, ενώ ήταν παντρεμένη με έναν Ιάπωνα γλύπτη (χώρισαν το 1985).
Το 1970 πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Η διατριβή της, ένα έργο που συνδυάζει τη Λογοτεχνία με την Κοινωνιολογία και την Ανθρωπολογία, δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά με τη «Σεξουαλική Πολιτική». Το βιβλίο της, που ορίζει τους στόχους του φεμινιστικού κινήματος, έγινε μεγάλη επιτυχία κάνοντας τη Μίλετ γνωστή. Το τελευταίο της βιβλίο, «Η μητέρα Μίλετ», δημοσιεύτηκε το 2001.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου