Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Ισότητας Φύλων για το 2021, η Ελλάδα βρίσκεται για 11η συνεχή χρονιά στην τελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μάλιστα έχει σημειώσει ελάχιστη πρόοδο από το 2010. Ανάμεσα στις παραμέτρους των ανισοτήτων είναι και εκείνη βέβαια της θέσης των γυναικών στην οικονομία -του μισθολογικού χάσματος, των ποσοστών ανεργίας και πολλών άλλων οικονομικών ζητημάτων. Όπως βέβαια και της οικονομικής βίας που υφίστανται οι γυναίκες από τους συζύγους και συντρόφους τους, πρακτική που έχει αναγνωριστεί πλέον επίσημα ως μία από τις μορφές της ενδοοικογενειακής βίας.
Η Μαρία Καραμεσίνη, Καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και Πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων του Παντείου Πανεπιστημίου μας εξηγεί πώς έχει διαμορφωθεί το τοπίο λόγω της κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και τι σημαίνει «Οικονομία της Φροντίδας» (Care Economy). Μία πρόταση των φεμινιστριών οικονομολόγων που υπόσχεται να βελτιώσει σημαντικά το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων και να βελτιώσει την οικονομική θέση των γυναικών.
-Κυρία Καραμεσίνη πώς επηρέασε η πανδημία τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών, αλλά και γενικότερα η οικονομική κρίση του 2008;
Η κρίση του 2008 είχε δραματικές επιπτώσεις στην ανεργία. Μεταξύ 2008 και 2013, το ανδρικό ποσοστό ανεργίας εκτοξεύθηκε από το 5,1% στο 24,5%, ενώ το γυναικείο ποσοστό από το 11,5% στο 31,4%. Αντίθετα, στην κρίση της πανδημίας η ανεργία τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες συγκρατήθηκε με τα εκτεταμένα μέτρα διατήρησης της απασχόλησης, που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, όπως και σε όλη την Ευρώπη. Αύξηση της ανεργίας σημειώθηκε μόνο στην αρχή της πανδημίας με την απόλυση κυρίως των εργαζόμενων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Βέβαια, η κατάσταση της αναστολής, στην οποία βρέθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, προσομοιάζει χωρίς βέβαια να ταυτίζεται με αυτήν της ανεργίας.
-Ποιο είναι το άνοιγμα της ψαλίδας στην αμοιβή ίδιας εργασίας μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα και στην ΕΕ;
Στην Ελλάδα ο μέσος γυναικείος μισθός είναι κατά 10,8% χαμηλότερος του ανδρικού, έναντι 14,4% στην Ε.Ε. κατά μέσο όρο. Το άνοιγμα της ψαλίδας στην Ελλάδα είναι μικρότερο διότι οι γυναίκες με χαμηλό και μεσαίο εκπαιδευτικό επίπεδο στη χώρα μας έχουν από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης στην Ε.Ε. Αν οι γυναίκες στην Ελλάδα απασχολούνταν μαζικά, τότε ο μέσος γυναικείος μισθός θα ήταν πολύ χαμηλότερος απ’ ότι σήμερα και το άνοιγμα της ψαλίδας με τον ανδρικό μέσο μισθό θα ήταν πολύ μεγαλύτερη.
-Υπάρχουν στοιχεία για την οικονομική κατάσταση των γυναικών που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία; Και τι ακριβώς σημαίνει ο όρος «οικονομική βία»;
Δεν έχω υπόψη μου έρευνες ούτε σχετικά με την οικονομική θέση των γυναικών που έχουν υποστεί βία στην Ελλάδα ούτε με την οικονομική βία κατά των γυναικών. Τα πράγματα έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια μόνο ως προς τη συστηματική καταγραφή των καταγγελλόμενων περιστατικών οικονομικής βίας.
Να ξεκινήσουμε όμως από τα βασικά, συγκεκριμένα από τον όρο της οικονομικής βίας που δεν είναι γνωστός στο ευρύ κοινό. Η οικονομική βία παραπέμπει στις ανδρικές συμπεριφορές και πρακτικές (απειλές, εξαναγκασμός, στέρηση ελευθερίας) που ελέγχουν τη δυνατότητα μιας γυναίκας να αποκτήσει, να χρησιμοποιήσει και να διατηρήσει οικονομικούς πόρους, απειλώντας έτσι την οικονομική της ασφάλεια και τη δυνατότητά της για οικονομική αυτάρκεια. Η αποκαλούμενη «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», δηλαδή η διεθνής Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, που κυρώθηκε από τη χώρα μας το 2018 με τον νόμο 4531, αναγνωρίζει την οικονομική βία ως μία από τις τέσσερεις μορφές ενδοοικογενειακής βίας.
Από τη βάση δεδομένων της ΕΕΤΑΑ, που συγκεντρώνει τα τελευταία χρόνια στοιχεία για τα καταγγελλόμενα περιστατικά βίας κατά των γυναικών στα 42 Συμβουλευτικά Κέντρα και στους 21 Ξενώνες Φιλοξενίας της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ), προκύπτει ότι τα περιστατικά οικονομικής βίας που καταγγέλθηκαν το 2019 ήταν 860. Φυσικά, τα καταγγελλόμενα περιστατικά αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Η πραγματική έκταση του φαινομένου είναι απείρως μεγαλύτερη, που θα αποκαλύψει μόνο μια σχετική έρευνα πεδίου που, προς το παρόν, λείπει.
-Ακούμε τελευταία τον όρο «Care Economy». Τι σημαίνει ακριβώς;
Η έννοια της «οικονομίας της φροντίδας» αποτελεί μια φεμινιστική πρόταση για την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου των αναπτυγμένων χωρών του πλανήτη, κατά την έξοδο από την κρίση της πανδημίας, με σκοπό την από κοινού αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της δημογραφικής γήρανσης σε συνδυασμό με την προώθηση της ισότητας των φύλων. Οι φεμινίστριες οικονομολόγοι λένε ότι οι γηράσκουσες κοινωνίας μας αντιμετωπίζουν μεγάλα ελλείμματα φροντίδας, ιδίως στην περίπτωση των ηλικιωμένων και των αναπήρων, και χρειάζονται μεγάλες κοινωνικές επενδύσεις στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας για να τα αντιμετωπίσουν. Επίσης αντιμετωπίζουν ελλείψεις εργατικού δυναμικού στα επαγγέλματα της φροντίδας, που είναι κατεξοχήν γυναικεία, λόγω χαμηλών μισθών και κακών συνθηκών εργασίας.
Οι μεγάλες δημόσιες επενδύσεις στην «οικονομία της φροντίδας» και η βελτίωση των μισθών και των συνθηκών εργασίας σε αυτούς τους τομείς έχουν πολλαπλά κοινωνικά οφέλη: θα καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού για φροντίδα, θα δημιουργήσουν πολλές και καλές θέσεις εργασίας για τις γυναίκες και θα είναι προωθητικές για την ισότητα των φύλων, εφόσον μειώνουν τη γυναικεία απλήρωτη εργασία φροντίδας. Γι’ αυτό και πολλές γυναικείες και φεμινιστικές οργανώσεις στην Ευρώπη, μαζί με το Ευρωπαϊκό Λόμπι Γυναικών, προωθούν ένα Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Φροντίδα, δίπλα στην Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την Πράσινη Ανάπτυξη.
*Ενδιαφέροντα στοιχεία για την οικονομική θέση των γυναικών (από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή):
-Οι γυναίκες κερδίζουν 14.1% λιγότερα χρήματα την ώρα από τους άνδρες στην ΕΕ. Που σημαίνει ότι οι γυναίκες εργάζονται σχεδόν 2 μήνες δωρεάν κάθε χρόνο συγκριτικά με τους άνδρες
-Επιπλέον απλήρωτη εργασία: Οι γυναίκες ασχολούνται με την αμειβόμενη εργασία τους 33 ώρες την εβδομάδα, 6 ώρες με τη φροντίδα ενηλίκων, 13 ώρες με τη φροντίδα του σπιτιού και 17 ώρες με τη φροντίδα των παιδιών. Οι αντίστοιχες ώρες των ανδρών είναι: 39 στην εργασία, 5 για φροντίδα ενηλίκων, 5 για το σπίτι και 11 για τα παιδιά.
-Οι γυναίκες δεν φτάνουν στην κορυφή της ιεραρχίας στην εργασία. Μόνο το 6,9% των γενικών διευθυντών των κορυφαίων εταιριών είναι γυναίκες.
-Λανθασμένη πεποίθηση: «Οι γυναίκες πληρώνονται λιγότερο επειδή επιλέγουν δουλειές με χαμηλότερες αποδοχές»- ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ: οι γυναίκες τείνουν να κερδίζουν λιγότερα ανά ώρα από άνδρες που κάνουν την ίδια δουλειά, είτε είναι επάγγελμα με υψηλή ειδίκευση (όπως π.χ γιατρός), είτε με χαμηλότερη ειδίκευση (όπως πωλήτρια).
-Λανθασμένη πεποίθηση: «Οι άνδρες έχουν υψηλότερη μόρφωση και γι΄αυτό θα πρέπει να κερδίζουν περισσότερα». ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ: σήμερα το 60% των αποφοίτων στην ΕΕ είναι γυναίκες.
Kεντρική εικόνα: Παραχώρηση Μαρίας Καραμεσίνη
https://www.womantoc.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου