... 1 στις 3 γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα αντιμετωπίσει σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό της-1 στις 5 γυναίκες θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού-Δεν είσαι η Μόνη...Δεν είσαι Μόνη....-24ωρη Γραμμή SOS 15900- Συμβουλευτικό Κέντρο Υποστήριξης Γυναικών Θυμάτων Βίας Δήμου Θηβαίων

Πέμπτη 2 Μαρτίου 2017

Να μιλήσουμε με τα παιδιά για όσα τα προβληματίζουν

thematikes2

Υγιεινή διατροφή, γεννητικά τροποποιημένα τρόφιμα, βουλιμία, ανορεξία, ηλεκτρονικά παιχνίδια, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάπνισμα, διαπροσωπικές σχέσεις, έμφυλη βία και ανισότητα και άλλα πολλά ζητήματα που βιώνουν καθημερινά οι έφηβοι και τους προβληματίζουν, πρέπει να συζητηθούν μέσα στο σχολείο; Η ερώτηση φαίνεται ρητορική, αλλά δυστυχώς η απάντηση που δίνεται στην πράξη, δεν είναι για όλους θετική.
Το υπουργείο Παιδείας εισήγαγε στα σχολεία το πρόγραμμα της Θεματικής Εβδομάδας, βάσει της οποίας οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ενημερώσουν τους μαθητές γυμνασίου και να μιλήσουν μαζί τους για τα ζητήματα α) της διατροφής και της ποιότητας ζωής, β) της πρόληψης του εθισμού και των εξαρτήσεων και γ) των έμφυλων ταυτοτήτων. Γεγονός, όμως, που προκάλεσε την αντίδραση κάποιων μερών, είτε εύλογα και γόνιμα όσον αφορά τον τρόπο υλοποίησης, είτε γιατί κινητοποιήθηκαν για μια ακόμη φορά τα συντηρητικά ανακλαστικά της κοινωνίας.
«Ο σκοπός της θεματικής εβδομάδας είναι να λειτουργήσει ενημερωτικά και εμψυχωτικά για θέματα που αφορούν τους εφήβους. Τα συγκεκριμένα ζητήματα επιλέχθηκαν βάσει των στοιχείων των προγραμμάτων αγωγής υγείας που υλοποιούνταν στα σχολεία», εξηγεί η Αγγέλικα Σαπουνά από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, που σχεδίασε το πρόγραμμα.
Για το κάθε ζήτημα έχει διαμοιραστεί στα σχολεία εκπαιδευτικό υλικό και προτεινόμενοι τρόποι για να συζητηθεί κατά τις διδακτικές ώρες, εστιάζοντας σε διαφορετικούς παράγοντες ανάλογα και το μάθημα μέσα στο οποίο υλοποιείται, ενώ μπορεί να γίνει και σε συνεργασία διαφορετικών εκπαιδευτικών ειδικοτήτων. Για παράδειγμα, για το ζήτημα των διαπροσωπικών σχέσεων των μαθητών, που εμπεριέχεται στην ενότητα των έμφυλων ταυτοτήτων, για την Α’ Λυκείου προτείνεται  η συζήτησή του την ώρα της Λογοτεχνίας με αφορμή κάποια κείμενα που πρόκειται να διδαχθούν τα παιδιά (π.χ η Νινέτ της Ζωρζ Σαρρή), ή στα Αρχαία με αφορμή το μύθο του Αισώπου για την ομορφιά, ή την ώρα της Βιολογίας κτλ.
Παρόλα αυτά, το πώς θα αξιοποιηθεί το υλικό, ο τρόπος και η μορφή της ενημέρωσης άπτονται του εκάστοτε εκπαιδευτικού. «Το πρόγραμμα δίνει μεγάλη ελευθερία και αυτονομία στο σύλλογο διδασκόντων στο πώς θα υλοποιήσουν και πότε την ενημέρωση στα πλαίσια του μαθήματός τους. Υπάρχουν για παράδειγμα εικαστικοί που έχουν ήδη προγραμματίσει να παρουσιάσουν τις γυναίκες καλλιτέχνες, ενώ άλλοι την αναπαράσταση της γυναίκας μέσα στην τέχνη κτλ. Επίσης, οι μορφές που μπορεί να επιλέξει ο εκπαιδευτικός για το διάλογο είναι ποικίλες, όπως προβολή ταινίας, δημιουργία κολλάζ, ζωγραφική, έκθεση, συζήτηση κτλ», περιγράφει η Αγγέλικα Σαπουνά. Σημειώνεται, δε, ότι η θεματική εβδομάδα δεν περιορίζεται μόνο στους μαθητές, αλλά ανοίγει διάλογο και με τους γονείς, προχωρώντας σε μεγαλύτερη εμβάθυνση των ζητημάτων, προσφέροντάς τους γνώσεις και αρωγή για την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων των παιδιών.
Διαφωνία στον τρόπο
Η ελευθερία και η δυνατότητα πρωτοβουλίας στους διδάσκοντες χαιρετίζεται από την Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ), ώστε να μπορούν να εκτιμήσουν και οι ίδιοι σε ποια ενότητα θα εμβαθύνουν ανάλογα και με τις ανάγκες του εκάστοτε σχολικού περιβάλλοντος. Υπογραμμίζουν, όμως, ότι αυτές οι οδηγίες έχουν δοθεί προφορικά μόνο και έτσι δεν εξασφαλίζεται όντως αυτή η δυνατότητα ελευθερίας. Για αυτό έχουν ζητήσει γραπτή εγκύκλιο που να ορίζει το ζήτημα, γεγονός, ωστόσο, που δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα.

Διαφωνία, επίσης, έχουν διατυπώσει όσον αφορά το σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος. «Προφανώς θεωρούμε αναγκαία την ενημέρωση και διεξαγωγή τέτοιων προγραμμάτων στα σχολεία, αλλά διαφωνούμε με τον ευκαιριακό τρόπο που πρόκειται να υλοποιηθεί», σημειώνει στην «Εποχή» ο Θοδωρής Μαλαγάρης, αντιπρόεδρος της ΟΛΜΕ, σχετικά με τη θεματική εβδομάδα, και συμπληρώνει: «Θα έπρεπε να έχει προηγηθεί η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για κάποια ευαίσθητα θέματα, όπως είναι οι εξαρτήσεις, οι διεμφυλικές σχέσεις, ώστε να αντιμετωπισθούν με ουσιαστικό τρόπο και όχι επιδερμικά. Να μην κινδυνέψουμε να παραχθούν τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Το πρόγραμμα θα έπρεπε να αρχίσει από την αρχή της χρονιάς και όχι στη μέση αυτής, για να μπορούμε να το σχεδιάσουμε σωστά και να καλέσουμε τους αρμόδιους φορείς».
Από την πλευρά του, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το υπουργείο Παιδείας κρίνουν πως το πρώτο βήμα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε αυτά τα ζητήματα αποτελεί το ίδιο το υλικό που έχει διανεμηθεί στα σχολεία. «Εν μέρει η εκπαιδευτική κοινότητα έχει δίκιο σχετικά με την επιμόρφωση. Υπάρχει, σαφώς, ανάγκη. Έχει σταλεί, όμως, πλούσιο υλικό ακριβώς για την επιμόρφωσή τους, όπως και λίστα με εξειδικευμένους φορείς που μπορούν να καλέσουν για την υλοποίηση της ενημέρωσης», τονίζει η Αγγέλικα Σαπουνά.
Παρά τη λίστα των φορέων, ο αντιπρόεδρος της ΟΛΜΕ θέτει το ζήτημα της αξιολόγησής τους από τα ίδια τα σχολεία, με γνώμονα τις δικές τους ασφαλιστικές δικλείδες. Ταυτόχρονα, η Ομοσπονδία διαφωνεί με την υποχρεωτικότητα διεξαγωγής της θεματικής εβδομάδας, κρίνοντας πως θα πρέπει να υλοποιηθεί από όσους μπορούν, και στα υπόλοιπα σχολεία να συζητηθεί το πρόγραμμα από του χρόνου.
«Η αντίδραση από τους εκπαιδευτικούς δεν θεωρώ ότι σημειώνεται λόγω συντηρητισμού, αλλά λόγω της συνήθειας. Η λογική που επικρατεί τόσα χρόνια θέλει τον εκπαιδευτικό να ακολουθεί ένα πρόγραμμα χωρίς πρωτοβουλία και ελευθερία. Τώρα, λοιπόν, που μπορεί να συμβεί αυτό, που αποτελούσε χρόνιο αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος, εκδηλώνεται ο φόβος μπροστά στην ελευθερία. Η θεματική εβδομάδα άπτεται του ζητήματος τι σχολείο θέλουμε. Ένα παραδοσιακό, στείρο σχολείο που τα παιδιά βαριούνται, ή ένα ζωντανό σχολείο, κοντά στη ζωή των μαθητών, που θα συνδιαλέγεται μαζί τους για θέματα που τους αφορούν;», σχολιάζει η εκπαιδευτικός από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Το περασμένο Σάββατο πάντως η συνέλευση των προέδρων των ΕΛΜΕ αποφάσισε την παροχή συνδικαλιστικής κάλυψης σε όσους εκπαιδευτικούς απέχουν από τη θεματική εβδομάδα. Άρνηση, όμως, που μπορεί να μην έγκειται στο θέμα του τρόπου διεξαγωγής του προγράμματος, αλλά στη διαφωνία με το περιεχόμενό του, όπως έχει σημειωθεί από πλευράς εκκλησίας και συντηρητικών εκπαιδευτικών, γονιών, αλλά και πολιτικών.
Μεσαίωνας
«Ανωμαλοποίηση», για την ακρίβεια, χαρακτηρίζουν αυτές οι φωνές την ενημέρωση των παιδιών για θέματα που ούτως ή άλλως βιώνουν, εστιάζοντας τη συντηρητική κριτική τους, κυρίως, στο ζήτημα των έμφυλων ταυτοτήτων.
«Η δημόσια προβολή της ομοφυλοφιλίας, εκτός του ότι προσβάλλει τη δημόσια αιδώ και τη θρησκευτική μας συνείδηση, στέλνει προς τους νέους μηνύματα ανώμαλης σεξουαλικής συμπεριφοράς και αποτελεί τορπίλη στα θεμέλια της ελληνικής οικογένειας», ανακοίνωσε επίσημα ο μητροπολίτης Πειραιώς, αναπαράγοντας την ομοφοβική ρητορική και καλώντας τους γονείς να υποβάλλουν δηλώσεις απαλλαγής από την ενημέρωση.
Παρόμοιες απόψεις με της εκκλησίας, δυστυχώς, έχουν εκφραστεί και από ένα μέρος εκπαιδευτικών και γονιών, μέσω άρθρων τους, και μάλιστα σε εκπαιδευτικές ενημερωτικές ιστοσελίδες. Ενώ σημειώνεται πως οι αντιδράσεις για την ομοφυλοφιλία έχουν ξεσπάσει για ένα ζήτημα που δεν ανήκει καν στη θεματολογία συζήτησης με τα παιδιά, αλλά με τους γονείς, και έχουν ξεσπάσει γιατί προκρίνεται το αυτονόητο του σεβασμού στη διαφορετικότητα.
Οι σεξιστικές αντιδράσεις, όμως, δεν περιορίζονται στο θέμα της ομοφυλοφιλίας, αλλά αφορούν ακόμα και την ισότητα των ανδρών και γυναικών, ή την έννοια του κοινωνικού φύλου, υποστηρίζοντας πως δεν υπάρχει. Αντιεπιστημονικές απόψεις που θέλουν το βιολογικό φύλο να φέρει ουσιοκρατικό χαρακτήρα, αγνοώντας το ρόλο του κοινωνικού περιβάλλοντος στη σημασία που προσδίδεται στην έννοια της γυναίκας και του άντρα (κοινωνικό φύλο), και με την κυρίαρχη αντίληψη να προσδίδει στις γυναίκες υποτιμητικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά και κοινωνική θέση.
Ταυτόχρονα, όμως, οι ακραίες φωνές αναδεικνύουν ακριβώς την αναγκαιότητα να συζητηθούν αυτά τα θέματα στο σχολείο, με επιστημονικό τρόπο και γνώμονα το σεβασμό του άλλου και την ισότητα όλων των ανθρώπων, ώστε να υπάρξει έστω η ελπίδα μιας ανεκτικής κοινωνίας στο μέλλον.
«Η καινοτομία της Θεματικής Εβδομάδας έγκειται στην ενότητα των έμφυλων ταυτοτήτων. Είναι και ένα προοίμιο της σεξουαλικής αγωγής που θα έπρεπε να υπάρχει στα σχολεία, αλλά δυστυχώς δεν συμβαίνει. Είναι ευκαιρία να συζητήσουν στο σχολείο με άρτιο τρόπο θέματα όπως η βία κατά των γυναικών και η βία με άλλοθι τη σεξουαλικότητα, που μπορεί να μην συναντιέται στο σχολείο, αλλά το βιώνουν μέσα στο σπίτι τους και στην κοινωνία. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά σαν να βρισκόμαστε στον 17ο αιώνα και να μην τους μιλάμε για αυτά τα θέματα. Ούτως ή άλλως είναι ενημερωμένα για αυτά, μέσα από το διαδίκτυο, την τηλεόραση κτλ, και πολλές φορές με λάθος τρόπο. Δεν πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας», επισημαίνεται από την εκπαιδευτικό του Ινστιτούτου.
Παρότρυνση αντί απαγόρευση

«Η ενημέρωση των παιδιών για αυτά τα ζητήματα είναι σημαντική και απαραίτητη. Πρέπει, όμως, να γίνει με προσοχή, εστιάζοντας στα θετικά στοιχεία και όχι στην αρνητική πτυχή ενός ζητήματος. Αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος να ποινικοποιήσουμε κάποιες συμπεριφορές και όταν θα τις πράξουν, να τους δημιουργηθούν ενοχές και να ταυτιστούν με το “κακό”. Αυτή η ταύτιση, όμως, δεν είναι λειτουργική. Αντίθετα, πρέπει να του προκρίνουμε θετικές λειτουργικές πρακτικές. Για παράδειγμα, στο ζήτημα της βίας, αν εμβαθύνουμε μόνο στο τι συνίσταται αυτή και στις συμπεριφορές με τις οποίες εκφράζεται, θέτουμε στα παιδιά ένα αρνητικό πρίσμα παρατήρησης του κόσμου γύρω τους. Εκπαιδεύεις δηλαδή τα παιδιά μόνο στο τι είναι “κακό”. Για αυτό είναι απαραίτητο στη συζήτηση να προβάλουμε περισσότερο την αντίστροφη, θετική συμπεριφορά της αλληλεγγύης, και να ενισχυθούν αυτές οι πράξεις», επισημαίνεται από τον ψυχολόγο, Γιάννη Ταχματζίδη, από το Ινστιτούτο Ψυχολογικών Εφαρμογών.
Όπως εξηγείται, η πρότυπη συμπεριφορά είναι αυτή που είναι λειτουργική για το κάθε παιδί, και όχι ένα συγκεκριμένο πρότυπο, που θα καταλήξει να καταστεί στερεότυπο, θα περιορίζει το άτομο και θα το κάνει να ασφυκτιά.
Η προσέγγιση των παιδιών του γυμνασίου δεν πρέπει να χτιστεί πάνω στο φόβο και την απαγόρευση, σύμφωνα με τον ψυχολόγο, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος μία συμπεριφορά που προβάλλεται ως βλαβερή και απαγορευμένη, να χρησιμοποιηθεί αργότερα από τα παιδιά σαν εργαλείο ηρωισμού, ή εξωτερίκευσης κάποιου αρνητικού συναισθήματος (συνήθως από παιδιά του δημοτικού).
Έτσι λοιπόν, στο ζήτημα της διατροφής είναι προτιμότερο από το να κρίνεις μόνο αρνητικά κάποιες συγκεκριμένες τροφές, να προκρίνεις την εισαγωγή κάποιων θετικών στο γεύμα των παιδιών, ή στο ζήτημα του εθισμού, να προβάλλεις τα θετικά στοιχεία του μη καπνίσματος, αντί μόνο τα αρνητικά αυτού κοκ. «Για τις έμφυλες ταυτότητες, θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στο δεύτερο συνθετικό. Το φύλο είναι μια ιδιότητα. Η ταυτότητα είναι αυτό που είμαι εγώ, θα πρέπει να δώσουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να το εξερευνήσουν αυτό, να προκρίνουμε τις λειτουργικές πλευρές τους, αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα του καθενός», καταλήγει ο Γιάννης Ταχματζίδης.
Τζέλα Αλιπράντη

Δεν υπάρχουν σχόλια: