«Προσοχή στο «κενό» ανάμεσα στο σήμερα και την επόμενη μέρα

                       

της Μαρίας Μουρτζάκη

Δικηγόρου – Υπεύθυνης Έρευνας και Συνηγορίας της ActionAid

Ο τομέας παροχής υπηρεσιών υγείας, ένας από τους τομείς που έχουν πληγεί σημαντικά σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία χρόνια λόγω των μέτρων λιτότητας που έχουν ληφθεί σε πολλές χώρες, κρατήθηκε ζωντανός μετά από πολλές προσπάθειες κατά τη διάρκεια της τρέχουσας πανδημίας.Έχει γίνει πλέον σαφές ότι τα κράτη οφείλουν να επενδύουν στα εθνικά συστήματα υγείας, καθώς η θωράκιση της υγείας των πολιτών προστατεύει τη βιωσιμότητα μιας ολόκληρης κοινωνίας για το παρόν και, κυρίως- για το μέλλον. Για τις γυναίκες ο κλάδος της υγείας έχει διττό χαρακτήρα, γεγονός που τονίστηκε ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους μήνες. Αφενός λειτουργεί ως περιβάλλον θεραπείας για τις ασθενείς, αφετέρου αποτελεί εργασιακό χώρο για πολλές γυναίκες διαφορετικών επαγγελματικών ειδικοτήτων.

Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των ειδικοτήτων είναι ότι πρόκειται για εργασίες φροντίδας, οι οποίες είτε λαμβάνουν χώρα σε επαγγελματικό πλαίσιο είτε – σε άλλες περιπτώσεις – ανήκουν στην κατηγορία των απλήρωτων οικιακών εργασιών.

Ενδεικτικά, κατά μέσο όρο οι γυναίκες αφιερώνουν καθημερινά τέσσερις ώρες και είκοσι πέντε λεπτά στις οικιακές εργασίες φροντίδας, σε αντίθεση με τους άνδρες των οποίων η ενασχόληση περιορίζεται στη μία ώρα και λεπτά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι συνθήκες παροχής εργασιών φροντίδας είτε μιλάμε για εργασίες επί πληρωμή είτε όχι, οφείλουν να είναι οι καλύτερες δυνατές για την εξασφάλιση της αξιοπρέπειας όλων μας.

                          

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πάνω από το 50% των εργαζομένων στις έξι βασικές κατηγορίες υπηρεσιών φροντίδας (υγεία, καθαριότητα, προσωπική φροντίδα, βοηθητικές ιατρικές εργασίες, υπηρεσίες περιποίησης, διδασκαλία) κατά τη διάρκεια της πανδημίας είναι γυναίκες.Συνολικά, από τους 14,7 εκατομμύρια εργαζόμενους στον τομέα της υγείας σε όλη την Ευρώπης, το 78% είναι γυναίκες. Η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικαλιστικών Φορέων (ETUC) επισημαίνει τα παραπάνω ποσοστά κατά τις προσπάθειες που γίνονται εδώ και χρόνια ως προς τη γεφύρωση του χάσματος των αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψιν ότι πέρα από τις χαμηλότερες αμοιβές στην εργασία, οι γυναίκες εκπληρώνουν ως επί το πλείστον το σύνολο της απλήρωτης οικιακής εργασίας, το χάσμα φαίνεται να είναι ακόμα μεγαλύτερο.

Καθώς τα δεδομένα της καθημερινότητάς μας αλλάζουν διαρκώς, με τις οικονομίες να αναδεικνύουν διαρκώς τον εύθραυστο χαρακτήρα τους και συχνά να γίνεται λόγος για προτεραιοποίηση της προστασίας τους έναντι της κάλυψης των ανθρωπίνων αναγκών, η λύση βρίσκεται στην επένδυση σε σχήματα που δεν αγνοούν τα πολλαπλά εμπόδια που πολλές φορές αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, αλλά αντίθετα αναδεικνύουν τη σημασία τους στην πορεία προς την ουσιαστική ισότητα και την ανάπτυξη. Είναι καιρός να αναγνωριστεί τόσο η απλήρωτη οικιακή εργασία όσο και η ανάγκη λειτουργίας δημοσίων υπηρεσιών με έμφυλη διάσταση (genderresponsivepublicservices). 

Με πιο απλά λόγια, η παροχή υπηρεσιών φροντίδας των παιδιών, η δημόσια εκπαίδευση, η υγεία, καθώς και άλλες πτυχές της κοινωνικής πρόνοιας πρέπει να ενισχυθούν για την ενδυνάμωση των γυναικών και ολόκληρης της κοινωνίας.

Όλοι μιλούν για την επόμενη μέρα, αλλά κανένας δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν τη ζούμε ήδη ή αν την περιμένουμε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στη νέα πραγματικότητα οφείλουμε να βρίσκουμε περισσότερο χρόνο και αφορμές για να συζητάμε για όλα όσα μέχρι σήμερα θεωρούμε αυτονόητα, αλλά στην πραγματικότητα λειτουργούν ως εμπόδια για μια έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο.