Το απαγορευμένο για γυναίκες ποδόσφαιρο του Ιράν

Στις αρχές Ιουνίου, η θητεία του Τζιάνι Ινφαντίνο στην προεδρία της FIFA ανανεώθηκε. Ήταν, άλλωστε, ο μοναδικός υποψήφιος. Ο Ελβετο-ιταλός δήλωσε μεταξύ άλλων ότι επί των ημερών του η FIFA έχει γίνει «συνώνυμη της αξιοπιστίας, της εμπιστοσύνης, της ακεραιότητας, της ισότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Κι όμως. Στην πρώτη του θητεία, δεν κατάφερε να φέρει την ισότητα στο ποδόσφαιρο του Ιράν, όπου το ποδόσφαιρο είναι απαγορευμένο για τις γυναίκες.

Η επιστολή στην Ιρανική Ομοσπονδία

Λίγες μέρες μετά την εκλογή του, ο Ινφαντίνο έστειλε επιστολή στην Ομοσπονδία του Ιράν, αναφερόμενος ακριβώς σε αυτή την απαγόρευση. Η επιστολή, την οποία έφερε στο φως της δημοσιότητας το BBC, αναφέρει: πως οι εξελίξεις «δεν ευθυγραμμίζονται με τις δεσμεύσεις που μας έδωσε τον Μάρτιο του 2018 ο πρόεδρος Ρουχανί, όταν μας διαβεβαίωσε ότι θα γίνει σύντομα σημαντική πρόοδος σε αυτό το θέμα. Ενώ γνωρίζουμε τις προκλήσεις και τις πολιτισμικές ευαισθησίες, απλά πρέπει να συνεχίσουμε να βλέπουμε πρόοδο, όχι μόνο επειδή το χρωστάμε στις γυναίκες όλου του κόσμου, αλλά επίσης έχουμε υποχρέωση να το κάνουμε, με βάση τις πιο βασικές αρχές που υπάρχουν στα καταστατικά της FIFA. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα ήμουν ευγνώμων αν μπορούσατε να ενημερώσετε τη FIFA το νωρίτερο δυνατόν, αλλά όχι μετά τις 15 Ιουλίου 2019, για τα σταθερά βήματα που τόσο η Ιρανική Ομοσπονδία όσο και οι ιρανικές κρατικές αρχές κάνουν ούτως ώστε να διαβεβαιώσουν ότι όλες οι Ιρανές και οι ξένες γυναίκες που θέλουν, να μπορούν να πάρουν εισιτήρια και να δώσουν το "παρών" στα ματς των προκριματικών για το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ το 2022, τα οποία ξεκινούν τον Σεπτέμβριο του 2019».

Aμέσως μετά την επανεκλογή του Ινφαντίνο στο προεδρικό θώκο της FIFA, ο οργανισμός Equality League, ο οποίος προωθεί την ισότητα στον αθλητισμό για τις γυναίκες, του ζήτησε να ξεκινήσει το νέο κύκλο επιβάλλοντας την πολιτική της FIFA για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα όσα αναγράφονται για τις διακρίσεις λόγω φύλλου, τονίζοντας ότι το Ιράν τα παραβιάζει κατάφωρα. Τον Σεπτέμβριο του 2018, η FIFA εξέδωσε τη δεύτερη αναφορά του συμβουλευτικού συμβουλίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην οποία αναφέρεται ξεκάθαρα πως τέτοιου είδους διακρίσεις τιμωρούνται με αναστολή ή αποβολή.

Η επιστολή ήρθε σχεδόν μια εβδομάδα μετά την δημόσια μεταμέλεια της FIFA για το γεγονός ότι έδιωξε από την αναμέτρηση του Καναδά με τη Νέα Ζηλανδία δύο οπαδούς που φορούσαν μπλούζες με μηνύματα για το Ιράν. Τα μπλουζάκια των δύο οπαδών στο γήπεδο της Γκρενόμπλ έγραφαν στο πίσω μέρος τους «όχι στο υποχρεωτικό χιτζάμπ», ενώ αναφέρονταν και στην απαγόρευση.

Οι άνθρωποι της ασφάλειας τους έδιωξαν με την δικαιολογία ότι κουβαλούσαν πολιτικό μήνυμα. Στην ανακοίνωση με την οποία παραδέχθηκε το λάθος της, η Παγκόσμια Ομοσπονδία ανέφερε πως: «το μήνυμα που ζητούσε την είσοδο των γυναικών στα ποδοσφαιρικά γήπεδα του Ιράν ήταν κοινωνικό, όχι πολιτικό, οπότε το μήνυμα στα μπλουζάκια των δύο οπαδών δεν ήταν ενάντια στους κανόνες της FIFA... Δεν έπρεπε να είχε ζητηθεί από τους οπαδούς να βγάλουν τα μπλουζάκια τους ή να φύγουν από το γήπεδο, ακόμα κι αν υπήρχαν άλλα μηνύματα στο πίσω μέρος των t-shirt τους».

Η απαγόρευση

Η παρουσία των γυναικών στους αγώνες ποδοσφαίρου ααπαγορεύτηκε μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Το 2006 ο Αχμαντινετζάντ ζήτησε από τον αρμόδιο σε θέματα αθλητισμού να προετοιμαστεί σιγά-σιγά το έδαφος για επιστροφή των γυναικών, όμως οι αντιδράσεις των συντηρητικών μπλόκαραν τις αλλαγές. Ο Αγιατολάχ Χοσεΐν Νούρι-Χαμεντανί τόνισε ότι «ο αξιότιμος πρόεδρος οφείλει να παρακολουθήσει ισλαμικά σεμινάρια για τέτοια ευαίσθητα ζητήματα». Τα πνεύματα οξύνθηκαν και χρειάστηκε παρέμβαση του Ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Καμενί, ο οποίος παρενέβη, αλλά στηρίζοντας την άποψη των Ισλαμιστών. Την ίδια σεζόν βγήκε και η ταινία «Offside» έθιξε το ζήτημα και βρήκε αναγνώριση από το εξωτερικό.

Παρότι επανειλημμένα η Ασιατική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία έχει τονίσει την ανάγκη για ισότητα στις κερκίδες, μέχρι στιγμής η επιστροφή δεν έχει πραγματοποιηθεί. Πριν από μια εξαετία οι συζητήσεις κορυφώθηκαν ξανά, όμως τίποτα δεν άλλαξε, ενώ το 2013 ο Σεπ Μπλάτερ από το πόστο του προέδρου της FIFA χαρακτήρισε την κατάσταση «μη αποδεκτή». Το 2015 υπήρξε επίσημη ανακοίνωση ότι το καθεστώς θα αρθεί, όμως τα πράγματα αντί να γίνονταν καλύτερα, χειροτέρεψαν. Στο Μουντιάλ του 2010, για παράδειγμα, οι Ιρανοί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους μπορούσαν να δουν τα ματς σε κινηματογράφους και δημόσιες προβολές. Για το Euro, οι άνδρες έπρεπε να είναι μόνοι τους. Επισήμως δεν υπάρχει κάποιος νόμος ή θρησκευτική εντολή. Ως αιτιολογία για την απαγόρευση παρουσιάζεται το ότι η ανδροκρατία στα στάδια δημιουργεί μια ατμόσφαιρα που δεν είναι πρέπουσα για μια κοπέλα.

Με αφορμή το Μουντιάλ 2018 στη Ρωσία, το θέμα ήρθε στην επικαιρότητα από αρκετά ΜΜΕ του Δυτικού Κόσμου, αλλά και μέσω των Social Media, στα οποία οι καταπιεσμένες γυναίκες έχουν βρει πεδίο έκφρασης. Το κίνημα «Ανοιχτά Στάδια», το οποίο ιδρύθηκε το 2005, χρησιμοποιεί πολύ το twitter για καταγγελίες και για αλληλεπίδραση με φορείς και πρόσωπα του αθλητισμού, ζητώντας ισότητα. Η πρωτοβουλία μετονομάστηκε πέρυσι και σε κίνημα των Λευκών Κασκόλ, όπου γυναίκες ξεκίνησαν να ανεβάζουν μαζικά φωτογραφίες με λευκά κασκόλ ή μαντήλια στα Social Media, διαμαρτυρόμενες για την κατάσταση. Ο πρώην παίκτης του Πανιωνίου και της ΑΕΚ, Μασούντ Σοτζέι, έχει επανειλημμένα σταθεί στο πλευρό τους.

Μεταμφιέσεις και ρίσκο

Τον Μάρτιο του 2018, έγινε προσαγωγή 35 γυναικών για την προσπάθειά τους να μπουν σε γήπεδο της Τεχεράνης. Ήταν για την αναμέτρηση της Περσέπολις με την Εστεργκάλ, παρουσία του Τζιάνι Ινφαντίνο. Αρκετές κοπέλες προσπαθούν να μπουν στις κερκίδες μεταμφιεσμένες σε άνδρες και όπως καταγγέλλει η πρωτοβουλία «Ανοιχτά Στάδια» ρισκάρουν με τη σύλληψη, τα δικαστήρια, αλλά και τη σεξουαλική βία ενώ βρίσκονται υπό κράτηση. Όλο αυτό δυσκολεύει και τη δουλειά των γυναικών φωτογράφων, που σκαρφαλώνουν σε διπλανά κτήρια για να έχουν εικόνες. Η βραβευμένη φωτογράφος Φόροου Αλέι ξεκίνησε το 2017 ένα φωτογραφικό πρότζεκτ, αποτυπώνοντας το πάθος των γυναικών για το ποδόσφαιρο και τα πάθη που αυτές περνούν στην προσπάθειά τους να μπουν στα στάδια. Κατέγραψε στον φακό της την μεταμφίεση της νεαρής Ζεϊνάμπ σε άντρα, προκειμένου να εισχωρήσει στις κερκίδες. Τύλιξε το στήθος της, μάζεψε τα μαλλιά της, έβαλε ψεύτικα μουστάκια και μούσια και μια περούκα. Η φωτογράφος μεταμφιέστηκε επίσης, ακολουθώντας την, προκειμένου να δείξει την αλληλεγγύη της αλλά και να οδηγήσει το πρότζεκτ στην κορύφωσή του. «Θυμάμαι όταν περάσαμε τις πύλες και μπήκαμε στο στάδιο, δεν μπορούσα να σταματήσω τα δάκρυα μου για δέκα ολόκληρα λεπτά. Ήταν τόσο ταπεινωτικό το ότι έπρεπε να αλλάξουμε το πρόσωπό μας. Έπρεπε να τυλίξουμε μέχρι και το στήθος μας, ώστε να δείχνουμε επίπεδες, σαν τα αγόρια. Ακόμα και η Ζεϊνάμπ, όταν έβγαλε τους επιδέσμους, δεν μπορούσε να σταματήσει το κλάμα. Αρχικά δείχναμε περίεργες στους άνδρες τριγύρω μας και ένας από αυτούς ήταν έτοιμος να με κλοτσήσει. Όταν όμως κατάλαβαν ότι δεν είμαστε άνδρες, ξεκίνησαν να μας υποστηρίζουν. Έπειτα, απολαύσαμε όλοι μαζί τον αγώνα», δήλωσε πριν από μερικούς μήνες στον Guardian.

Τον Οκτώβριο, περιορισμένος αριθμός γυναικών κατάφερε να μπει σε φιλικό ανάμεσα στο Ιράν και τη Βολιβία, αφήνοντας κάποιες ελπίδες. Μέσα στο Μουντιάλ οι αρχές επέτρεψαν σε κοπέλες να δουν ματς σε γιγαντοοθόνες, ενώ κάποιες μπήκαν στον τελικό του Champions League Ασίας ανάμεσα στην Περσέπολις και τους Κασίμα Άντλερς. Υπήρχαν ζητήματα, όπως πολύωρη αναμονή και ενδελεχείς έλεγχοι, λες και οι γυναίκες ήταν επίλεκτα χουλιγκάνια, όμως η χαρά τους όταν μπήκαν στο γήπεδο ήταν ανείπωτη. Πήγαν και αρκετές μη ποδοσφαιρόφιλες, σε κάποια από τις ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν, θεωρώντας ότι δεν θα έχουν ξανά ευκαιρία να δουν γήπεδο από μέσα. Τον Μάιο, στο ματς που έκρινε τον τρίτο σερί τίτλο της Περσέπολις, μια μητέρα με την κόρη της μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο, έφτασαν στο σημείο της απονομής και πανηγύρισαν με τις κορδέλες, σε μια φωτογραφία που έκανε το γύρο των Social Media. Ήταν και δική τους η νίκη.

Τα εισιτήρια, ωστόσο, παραμένουν μη διαθέσιμα για το πρωτάθλημα. Η αλλαγή δεν έχει επέλθει ακόμα και άπαντες ελπίζουν η νέα κινητοποίηση από τη FIFA και τους οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε συνδυασμό με την πίεση εκ των έσω να εξελίξουν τα δειλά πρώτα βήματα σε ολοκληρωτική άρση της απαγόρευσης. Όπως τονίζει και η βραβευμένη φωτογράφος, «Η μεταρρύθμιση σε κάθε κοινωνία είναι βαθμιαία. Παρότι ελπίζουμε να αρθεί η απαγόρευση, γνωρίζουμε ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο και την υποστήριξη του καθενός για τον σκοπό. Όπως βλέπετε από τον αριθμό όσων προσπαθούν να μπουν στο γήπεδο, οι γυναίκες οπαδοί δεν τα παρατούν...».

www.koutipandoras.gr