Ένα πρόγραμμα αναμόρφωσης για τους βίαιους άντρες στη Βραζιλία μειώνει τα ποσοστά υποτροπιασμού

                                                 Φωτογραφία από τη συλλογή του Μarcio Freitas:"I'll Never Be Silent" 

                                        στην παραλία Copacabana σε μια διαδήλωση κατά του βιασμού και της 

                                        βίας ενάντια στις γυναίκες

Όταν ο 29χρονος Ραφαελ Σουσα (αυτό δεν είναι το πραγματικό του όνομα) έμαθε ότι η γυναίκα του εκμυστηρεύτηκε σε άνδρα συνάδελφο της, πράγματα για την σχέση τους, έχασε την ψυχραιμία του, άρχισε να ωρύεται και μετά από ένα σημείο να την χτυπάει.

Είχε δε μηνύματα στο κινητό της και ένα βράδυ ήρθε αντιμέτωπος μαζί της. «Είχαμε προβλήμαtα γενικά αλλά αυτό ξεχείλισε το ποτήρι» λέει ο Σούσα. «Τσακωνόμασταν όλο το βράδυ. Ποτέ στο παρελθόν δεν μου είχε περάσει η ιδέα να χειροδικήσω εναντίον της, αλλά λίγο πριν το ξημέρωμα την χαστούκισα, της τράβηξα τα μαλλιά, την κλώτσησα και την έριξα στο πάτωμα».

Ύστερα από το σκηνικό και οι δύο εγκατέλειψαν το σπίτι. Ο Σούσα πήγε στο σπίτι ενός φίλου ενώ η γυναίκα στην οικογένεια της. Χρειάστηκε μια μέρα να ηρεμήσει και να συνειδητοποιήσει ότι είχε κάνει λάθος, ο ίδιος σκέφτεται ξανά και ξανά το συμβάν και δηλώνει μετανιωμένος. Η σύζυγος του υπέβαλλε αίτηση διαζυγίου, περιοριστικά μέτρα και άσκησε δίωξη εναντίον του.

Ο Σούσα που κάνει την πρακτική του ως λογιστής, μεγάλωσε και ζει στη Σέρα- τον 29ο πιο επικίνδυνο δήμο της Βραζιλίας όσον αφορά τον αριθμό των δολοφονιών- στην πολιτεία Εσπιριτο Σαντο. Εκεί η βία κατά των γυναικών είναι ανεξέλεγκτη. Από το 2005 εως το 2012 είχε το υψηλότερο ποσοστό δολοφονιών γυναικών στη χώρα. Σε εθνικό επίπεδο, σχεδόν τον 1/3 των κοριτσιών και των γυναικών δήλωσε σε έρευνα του 2017 πως έχει υποστεί βία- από απειλές και ξυλοδαρμούς μέχρι απόπειρα δολοφονίας.

Το πρόβλημα διαπερνά όλα τα επίπεδα της κοινωνίας λέει η Γκρασιμέρι Γκαβιορνο, επικεφαλής αστυνομίας του Σαντος. Υπενθυμίζει περιπτώσεις όπως της γυναίκας που ήταν παντρεμένη με γνωστό κοσμηματοπώλη και ζούσε σε πλούσια περιοχή, κρατήθηκε αιχμάλωτη μαζί με τα δύο σοβαρά υποσιτισμένα παιδιά της για 12 ολόκληρα χρόνια. Η γυναίκα κατάφερε να ξεφύγει και να επικοινωνήσει με την αστυνομία. Η Γκαβιορνο λέει «όταν έφτασε ήμουν συγκλονισμένη με τα σημάδια από τσιγάρα και σίδερο στο σώμα της». Ο άντρας συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 109 χρόνια φυλάκισης. Απελευθερώθηκε για λόγους υγείας το 2010 και συνελήφθη για το ίδιο έγκλημα τρία χρόνια αργότερα.

Aυτή ήταν μία από τις πολλές περιπτώσεις όπου οι επιτιθέμενοι βλάπτουν περισσότερα από ένα θύματα. Η Γκαβιορνο είδε πολλούς από τους θύτες να διαπράττουν ξανά το έγκλημα, ενώ παρέμεναν ελεύθεροι μέχρι να δικαστούν-οπότε αποφάσισε να κάνει κάτι γι’αυτό. «Δεν μπορούμε απλά να περιμένουμε με τα χέρια διπλωμένα μέχρι να βρει χρόνο το δικαστικό σύστημα και να κάνει κάτι» λέει. Το 2016 εργάστηκε με ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και άλλα αστυνομικά τμήματα για να αναπτύξει το πρόγραμμα Ηomem que e Homem, για την αναμόρφωση των επιθετικών αντρών.

Το πρόγραμμα είναι εθελοντικό και προσφέρεται σε όλους όσους συνελήφθησαν για άσκηση βίας. Για εκείνους που το ολοκληρώνουν δεν υπάρχει μείωση της καταδίκης αλλά μπορεί να παρουσιαστεί στο δικαστήριο ως μαρτυρία.

Εκτελούνται 7 μαθήματα το χρόνο, σε 4 συνεδρίες, 90 λεπτών την εβδομάδα και για 5 εβδομάδες. Όλοι όσοι συνελήφθησαν για άσκηση βίας κατά των γυναικών πρέπει να παρακολουθήσουν μια εισαγωγική διάλεξη.

Η Ανα Παουλα Μιλανι, ψυχολόγος της αστυνομίας και εμπλεκόμενη στην εκτέλεση του προγράμματος, λέει: « Αρχικά τους εξηγώ ότι το να χτυπάς μια γυναίκα δεν είναι φυσιολογικό, είναι έγκλημα και ότι υπάρχει ένα πρόγραμμα που μπορεί να τους παρέχει βοήθεια. Η πλειοψηφία των ανδρών δεν καταλαβαίνει γιατί βρίσκεται εδώ, ακόμα και μετά την διάλεξη μου εξακολουθούν μερικοί να πιστεύουν πως είναι σφάλμα της γυναίκας. Για κάθε μάθημα περίπου 60 άντρες θα έρθουν στην πρώτη διάλεξη, γύρω στους 20 συμφωνούν να συμμετέχουν ενώ 15 περίπου καταφέρνουν να το ολοκληρώσουν».

Οι ομαδικές συνεδρίες εκτελούνται όπως των ΑΑ. Οι συμμετέχοντες κάθονται σε ένα κύκλο και οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από τους ρόλους των φύλων στην κοινωνία. Εξετάζουν την έννοια της αρρενωπότητας- ο ματσισμός οργιάζει στην Βραζιλία- μιλάμε για το λόγο που οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς στα ναρκωτικά και γιατί το ποσοστό των αυτοκτονιών στους άντρες είναι υψηλότερο. Στη συνέχεια συζητούν πώς να διαχειρίζονται και να επιλύουν τις συγκρούσεις χωρίς να καταφεύγουν στη βία. Η τελευταία συνάντηση αφορά στο πώς να επιστρέφουν στη δημιουργία σχέσεων και πως να ανακτούν την εμπιστοσύνη».

Το πρόγραμμα- που διευθύνεται από επαγγελματίες της αστυνομίας- έχει σημειώσει πολύ επιτυχία. Το πρώτο έτος το 6% των συμμετεχόντων υποτροπίασε. Το δεύτερο χρόνο ο αριθμός μειώθηκε στο 3% ενώ το 2017 μόνο το 2% από τους 73 συμμετέχοντες που ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα, έπραξαν ξανά κάποιο έγκλημα. Το εγχείρημα έχει αναπαραχθεί σε άλλες τρεις περιοχές του κράτους ενώ έχουν δρομολογηθεί σχέδια για την εφαρμογή του και σε άλλους δύο δήμους.

Ο Σούσα, που ολοκλήρωσε το πρόγραμμα, στην αρχή ήταν δύσπιστος απέναντι στην αστυνομία. Το θεώρησε αυτό περισσότερο ως εμπόδιο παρά βοήθεια. «Η κοινή αντίληψη είναι πως η αστυνομία συλλαμβάνει τους ανθρώπους και μετά τους απομακρύνει. Εδώ προσπαθεί να βοηθήσει. Νόμιζα πως θα μου κουνούσαν το δάχτυλο αλλά ένιωσα ευπρόσδεκτος. Είδα παραδείγματα άλλων αντρών που είχαν περάσει από παρόμοια στάδια. Έμαθα πολλά- ότι ο καλύτερος τρόπος για να βρούμε μια λύση είναι η συζήτηση, ο διάλογος. Άλλαξα μετά από αυτό».

Ακόμα δεν έχει κάνει κάποια άλλη σχέση αλλά βλέπει την πρώην σύζυγο του δύο φορές το μήνα. Αναφέρει πως «η βία κατά των γυναικών είναι ένα τεράστιο πρόβλημα στη Βραζιλία- εν μέρει επειδή αποτελεί μέρος σοβινιστικής κουλτούρας. Αποδεικνύω όμως ότι δεν είμαι βίαιος άνθρωπος. Μεγάλωσα σε μια βίαιη γειτονιά και είχα αποφασίσει να μην γίνω ίδιος με τα παραδείγματα που είχα. Ωστόσο διέπραξα το έγκλημα. Ο καθένας μπορεί να το κάνει».

Η Γκαβιορνο αναγνωρίζει ότι το πρόγραμμα παίζει μόνο έναν μικρό ρόλο στην αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών. Εξακολουθεί να είναι ακόμα μια «τεράστια πρόκληση».

«Από την γυναίκα δικηγόρο που ζητάει κάτι από το δικαστή και το παίρνει επειδή είναι ωραία, μέχρι την γυναίκα που δολοφονείται από τον σύζυγο της, υπάρχουν πολλά στρώματα σεξισμού στη Βραζιλία» δηλώνει. Μέχρι αυτό να αλλάξει η ίδια και οι συνάδερφοι της στην αστυνομία συνεχίζουν το δύσκολο έργο.

ampa.lifo.gr