Η νέα κυβέρνηση της Ισπανίας, που έχει τη μεγαλύτερη στον κόσμο εκπροσώπηση γυναικών σε υπουργικές θέσεις (65%, καθώς από τα 17 υπουργεία τα 11 έχουν επικεφαλής γυναίκα), δεν έχασε καιρό και έδειξε τις προθέσεις της στα θέματα της ισότητας και των δικαιωμάτων των γυναικών.
Η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Ισότητας, Κάρμεν Κάλβο, πρότεινε τη μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα ώστε να τιμωρείται ως βιασμός κάθε σεξουαλική συνεύρεση που γίνεται χωρίς συναίνεση.
«Αν μια γυναίκα δεν πει ρητά ΝΑΙ, όλα τα άλλα είναι ΟΧΙ» είναι το σύνθημα με το οποίο παρουσίασε την πρωτοβουλία, τονίζοντας την αναγκαιότητα μιας τέτοιας διατύπωσης ώστε «ο χαρακτηρισμός ενός ποινικού αδικήματος να μην κινδυνεύει από την ερμηνεία των δικαστών έτσι που μέσω αυτής να καταλήγουν ότι αυτό που αποτελεί ένα σοβαρότατο έγκλημα εναντίον μας δεν θα θεωρείται τέτοιο».
Αναφορά στην πολύκροτη υπόθεση του βιασμού μιας 18χρονης από πέντε νεαρούς, την αποκαλούμενη «αγέλη των λύκων», οι οποίοι καταδικάστηκαν για σεξουαλική κακοποίηση και όχι για βιασμό, με το αιτιολογικό ότι το θύμα δεν αντιστάθηκε, και τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους.
Στόχος της νομοθεσίας, που έχει επίσης υιοθετηθεί πρόσφατα σε Σουηδία και Γερμανία, είναι να μην υπάρχει περιθώριο παρερμηνείας ότι σεξ χωρίς ρητή συναίνεση αποτελεί βιασμό, ακόμη κι αν δεν υπάρξουν άλλου είδους βία ή απειλές.
Η Κάλβο ανακοίνωσε επίσης ότι θα αυξήσει τον αριθμό των γυναικών νομικών που θα μετάσχουν στην πρόταση αναθεώρησης γιατί «οι γυναίκες έχουμε δικαίωμα ως πολίτισσες μιας δημοκρατικής χώρας να έχουμε άποψη και να προτείνουμε μεταρρυθμίσεις που να ευνοούν την εκπλήρωση των απαιτήσεών μας και της ασφάλειάς μας».
Ενώ παράλληλα ανακοίνωσε την αύξηση των κονδυλίων που προορίζονται για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας και την επιστροφή της σχετικής αρμοδιότητας στην τοπική αυτοδιοίκηση, που θα ενισχυθεί με πρόσθετο κονδύλι 100 εκατ. ευρώ, ενώ άλλα 80 θα αποδεσμευτούν για ανάλογες δράσεις από το κεντρικό κράτος.
Ο σεξισμός στη γλώσσα και στο Σύνταγμα
Εκείνο ωστόσο που προκάλεσε πραγματική πόλωση ήταν η πρόταση που έκανε η Κάλβο στην Ισπανική Βασιλική Ακαδημία (RAE) να διερευνήσει
πώς μπορεί να προσαρμοστεί το Σύνταγμα σε μια γλώσσα «χωρίς αποκλεισμούς, που να περιλαμβάνει και τις γυναίκες, μια σωστή γλώσσα που να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα μιας δημοκρατίας που αναφέρεται σε και σέβεται άνδρες και γυναίκες».
πώς μπορεί να προσαρμοστεί το Σύνταγμα σε μια γλώσσα «χωρίς αποκλεισμούς, που να περιλαμβάνει και τις γυναίκες, μια σωστή γλώσσα που να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα μιας δημοκρατίας που αναφέρεται σε και σέβεται άνδρες και γυναίκες».
Κι αυτό γιατί, όπως είπε, το Σύνταγμα της χώρας είναι γραμμένο σε γένος αρσενικό: «Οι γυναίκες δεν έχουμε κανέναν λόγο να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας σε γένος αρσενικό. Απαιτείται ισότητα και σε αυτόν τον τομέα γιατί η γλώσσα είναι βασικό στοιχείο για να μπορέσει ο εγκέφαλός μας να πάψει να λειτουργεί μόνο με πατριαρχικά στερεότυπα».
Ο διευθυντής του ιστορικού θεσμού, Νταρίο Βιγιανουέβα, αρνήθηκε την πρόταση, υποστηρίζοντας πως για να αλλάξει έστω και ένα κόμμα από το συνταγματικό κείμενο απαιτείται σειρά χρονοβόρων διαδικασιών (ακόμη και διενέργεια εκλογών επικαλέστηκε) και δεν είναι στιγμή για μια συνταγματική αναθεώρηση!
Και εξήγησε ότι «το πρόβλημα είναι πως συγχέουμε τη γραμματική με τη φαλλοκρατία», ενώ το συνταγματικό κείμενο είναι γραμμένο έτσι «για λόγους οικονομίας της γλώσσας»: κατά τον ακαδημαϊκό, η υποχρεωτική χρήση διπλών καταλήξεων κουράζει και αντιστρατεύεται αυτή την οικονομία.
Η διαμάχη για τον σεξισμό της γλώσσας και για την προσαρμογή της ώστε να εμφανίζονται ισότιμα στον λόγο και τα δύο φύλα είναι παμπάλαιη και δίχασε ήδη από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, όταν τέθηκε σε αμφισβήτηση η χρήση του αρσενικού ως «καθολικού» γένους και διατυπώθηκε το αίτημα της διακριτικής αναφοράς των δύο φύλων στον δημόσιο λόγο.
Οπως πρώτη έκανε -επιχειρώντας να αναιρέσει τη σύνδεση της έννοιας του ενεργού πολίτη με το ανδρικό φύλο μέσα και από τη γλώσσα- η Ολυμπία ντε Γκουζ, η οποία το 1791 επαναδιατύπωσε την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη -κείμενο που αποτέλεσε προοίμιο του πρώτου Συντάγματος της Γαλλίας- με το κείμενό της «Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της Γυναίκας και της Πολίτιδος».
Οσο για τη RAE του 2018, δεν διαφέρει και πολύ από τη Γαλλική Ακαδημία του 1891, όταν η λογοτέχνις Μαρί Λουίζ Γκανιέρ απηύθυνε επιστολή προς τον αντιπροέδρό της επισημαίνοντας την ανυπαρξία θηλυκού για κάποια επαγγέλματα και προτρέποντας το ίδρυμα «να βαδίσει στην κατεύθυνση της προόδου δημιουργώντας το θηλυκό λέξεων που έχουν παραμείνει έως τώρα αποκλειστικά στο αρσενικό».
Η απάντηση του ακαδημαϊκού και πεζογράφου Σαρλ ντε Μαζάντ ήταν αποστομωτική: «π.χ. για το συγγραφικό επάγγελμα δεν είναι απαραίτητη η δημιουργία νέας λέξης εφόσον οι γυναίκες δεν είναι κοινωνικά προορισμένες για σταδιοδρομία συγγραφέα...».
Σχεδόν 130 χρόνια μετά, και στην Ισπανία χρησιμοποιούνται ανάλογα γελοία επιχειρήματα, αποκαλύπτοντας, όπως σημειώνει η Μαρία Μενεγάκη (1) ότι ένας σημαντικός παράγοντας διαιώνισης της ανδροκρατικής αντίληψης του κόσμου είναι η ίδια η γλώσσα. «Τείνει να γενικευτεί η αποκλειστική χρήση του αρσενικού ως “εμπεριεκτικού” και των δύο γενών/φύλων. Ετσι καθιερώνεται σταδιακά η εξαφάνιση του ανθρώπινου θηλυκού στην καθημερινή ομιλία και τούτο παρά την ολοένα αυξανόμενη παρουσία των γυναικών στη δημόσια σφαίρα».
1) Μαρία Μενεγάκη – Λουκία Ευθυμίου: Οταν οι γυναίκες της Γαλλίας αναζητούσαν το όνομα... ή Γιατί η γλώσσα τις ήθελε αόρατες (εκδ. Λιβάνη)
www.efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου