Όταν οι Ταλιμπάν κυβερνούσαν το Αφγανιστάν στα τέλη της δεκαετίας του '90, η εκπαίδευση των κοριτσιών ήταν εντελώς απαγορευμένη. Στις περιοχές που ήταν υπό τον έλεγχο τους, οι νέες γυναίκες εξαναγκάζονται με τη βία να αφήσουν τα σχολεία και τα κολέγια, τους απαγορευόταν η απασχόληση σε οποιονδήποτε τομέα (με εξαίρεση τον ιατρικό) και τους απαγορευόταν η έξοδος από το σπίτι χωρίς τη συνοδεία άνδρα συγγενή. Η μη συμμόρφωση με αυτούς τους αυστηρούς κανόνες είχε ως αποτέλεσμα τους δημόσιους ξυλοδαρμούς. Με άλλα λόγια, εάν ήσουν γυναίκα ο μοναδικός σκοπός σου περιοριζόταν στο να υπηρετήσεις τον άνδρα σου. Πέρα από αυτό καθήκον σου ήταν να είσαι εντελώς αόρατη, με τη φωνή σου καταδικασμένη στη σιωπή.
Το 1998, η οργάνωση Physicians for Human Rights (PHR, Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα), που διεξήγαγε μια τρίμηνη ποιοτική και ποσοτική μελέτη στην περιοχή, σχολίασε: «Τα διατάγματα των Ταλιμπάν που περιορίζουν τα δικαιώματα των γυναικών έχουν καταστροφική επίδραση στην πρόσβαση των Αφγανών γυναικών και κοριτσιών στην εκπαίδευση. Από όσο γνωρίζει η PHR, κανένα άλλο καθεστώς στον κόσμο δεν έχει εξαναγκάσει μεθοδικά και με τη βία το μισό πληθυσμό του σε εικονικό κατ'οίκον περιορισμό, απαγορεύοντας του να πάει σχολείο υπό την απειλή σωματικής τιμωρίας.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την εκδίωξη των Ταλιμπάν από την εξουσία, έπειτα από τα χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου, πώς είναι σήμερα η εκπαίδευση των κοριτσιών στο Αφγανιστάν; Εν συντομία, η απάντηση είναι: πολύ καλύτερα. Από τότε που κατέρρευσε το καθεστώς, η κυβέρνηση ανοικοδόμησε πολλά από τα σχολεία που είχαν καταστραφεί και σήμερα εκατομμύρια κορίτσια στο Αφγανιστάν μορφώνονται.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες, λιγότερα από τα μισά κορίτσια στο Αφγανιστάν παρακολουθούν τα μαθήματα και από εκείνα που το κάνουν, πολλά παρατάνε το σχολείο λόγω γάμου (ανήλικες νύφες), έλλειψης καταρτισμένων δασκάλων, κακών εγκαταστάσεων ή μη ασφαλών κτηρίων. Εκτός αυτού, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να θεωρούν τα μορφωμένα κορίτσια πολιτική απειλή. Περιττό να πω, ότι η γνώση είναι δύναμη και λόγω αυτού, τα σχολεία θηλέων εξακολουθούν συχνά να αποτελούν στόχους βομβιστικών επιθέσεων, δηλητηριάσεων του νερού, επιθέσεων με φυσικό αέριο και οξύ.
Η ανάγκη για την μόρφωση των κοριτσιών στο Αφγανιστάν δεν υπήρξε ποτέ πιο επιτακτική, με πολλές μαθήτριες να διακινδυνεύουν τις ζωές τους προκειμένου να σπουδάσουν.
Τον Μάρτιο του 2008, η Razia Jan γέννημα-θρέμμα Αφγανή άνοιξε το πρώτο σχολείο θηλέων στην περιφέρεια Deh'Sabz μια μικρή συντηρητική περιοχή με ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αλφαβητισμού στον κόσμο. Ένα χρόνο αργότερα, η κινηματογραφίστρια Beth Murphy άρχισε να καταγράφει την πρόοδο του σχολείου για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ What Tomorrow Brings που έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ Human Rights Watch Film Festival αυτό το σαββατοκύριακο.
«Ήταν τόσο εντυπωσιακό πράγμα, να σκεφτεί κανείς ότι η Razia ίδρυσε ένα σχολείο για κορίτσια σε ένα χωριό που ποτέ δεν μόρφωνε τα κορίτσια του» λέει η Murphy. «Ποτέ δεν υποχώρησε. Χωρίς την στήριξη των γηραιότερων του χωριού, το σχολείο δεν μπορούσε να υπάρξει. Όταν άρχισε να το επικοινωνεί στην κοινότητα, το μόνο που της ζητούσαν να κάνει ήταν να κάτσει στο σπίτι με τις γυναίκες και να πιει τσάι. Και είπε 'Όχι. Δεν πρόκειται να το κάνω. Είμαι εδώ για να σας μιλήσω.' Στην αρχή τα κεφάλια τους ήταν χαμηλωμένα, δεν την κοιτούσαν καν. Αλλά είχε το κεφάλι της σηκωμένο ψηλά, επειδή ήθελε να τους κοιτάξει στα μάτια και να πει "Πρέπει να κάνεις τη διαφορά, πρέπει να αλλάξεις κάτι"».
Στην αρχή όταν άνοιξε το σχολείο Zabuli Education Center, μόλις που υπήρχε ο απαιτούμενος αριθμός για να γεμίσουν οι πέντε τάξεις. Σήμερα το σχολείο διδάσκει 21 μαθήματα και παρέχει δωρεάν εκπαίδευση, στολές, παπούτσια και γεύματα σε περίπου 430 κορίτσια. «Θα υπάρξουν κορίτσια που θα αποφοιτήσουν αλλά νομίζω ότι η πραγματική επιτυχία είναι ακόμα πιο ισχυρή από αυτό που λένε οι αριθμοί» λέει η Murphy. «Οι νοοτροπίες αλλάζουν, γεγονός σπουδαιότερο από οποιοδήποτε αριθμό αποφοίτων. Αυτό που παρέχει το σχολικό περιβάλλον είναι μια ευκαιρία για να αναπτύξουν τα κορίτσια εκτίμηση για το ότι οι απόψεις τους έχουν αξία. Το ρεύμα όπως έχει διαμορφωθεί εκεί είναι τόσο ισχυρό για την ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας που προάγει τον αυτοσεβασμό και την εμπιστοσύνη».
Παράδειγμα αυτού μπορεί να δει κανείς στην ταινία, όταν η Razia συγκεντρώνει τις μαθήτριες γύρω της στην τάξη και τους λέει την ιστορία της Μαλάλα Γιουσαφζάι. «Τη συνάντησα και ήταν σαν κι εσένα: ένα έφηβο κορίτσι» τους λέει.
«Γιατί την πυροβόλησαν;» ρωτάει ένα κορίτσι.
«Γιατί μιλούσε ανοιχτά και είπε "Έχω το δικαίωμα να σπουδάσω"» εξηγεί η Razia. «"Έχω δικαίωμα να γελάω, έχω δικαίωμα να παίζω..." Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίσει ένα κορίτσι να παρακολουθήσει τα μαθήματα στο σχολείο ή να μορφωθεί. Οι σπουδές δεν είναι αμαρτία».
Αυτό που δείχνει η τεράστια επιτυχία του Zabuli Education Centre είναι μια αλλαγή στις ευκαιρίες που έχουν τα κορίτσια τα οποία μεγαλώνουν στο Αφγανιστάν σήμερα. «Πιστεύω ότι το σχολείο έχει λειτουργήσει ως πρότυπο. Πιστεύω ότι είναι πραγματικό μοντέλο για άλλες κοινότητες. Όλοι έχουν στηρίξει αυτό το σχολείο κι αυτό είναι που το κάνει επιτυχημένο» λέει η Murphy.
Ωστόσο, παρά τα πρόσφατα σημεία προόδου στην εκπαίδευση των κοριτσιών στο Αφγανιστάν, εντείνονται οι φόβοι ότι καθώς ο αμερικανικός στρατός αποχωρεί από τη χώρα και η αφγανική κυβέρνηση επιδιώκει να αρχίσει ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Ταλιμπάν, αυτή η πρόοδος θα σταματήσει.
«Νομίζω ότι η υπάρχει η άποψη πως καθώς οι δυτικές δυνάμεις αποχωρούν, υπάρχει μικρότερη προστασία για πράγματα όπως είναι η εκπαίδευση των κοριτσιών» εξηγεί η Murphy. «Όταν κοιτάς την εμπλοκή της Δύσης στο Αφγανιστάν από το 2001 και μετά , δεν υπάρχουν πολλές ιστορίες επιτυχίας για να ειπωθούν, αλλά αυτό που συνέβη με την εκπαίδευση των κοριτσιών είναι μεγάλη ιστορία επιτυχίας. Υπάρχει η αίσθηση ότι υπάρχει ένα κάλυμμα προστασίας σε αυτό το θέμα. Είναι η αβεβαιότητα του πράγματος. Για αυτό η ταινία λέγεται What Tomorrow Brings (Τι Φέρνει το Αύριο) λόγω της αβεβαιότητας της κατάστασης ασφαλείας στη χώρα. Ο κόσμος ανησυχεί για το τι πρόκειται να συμβεί».
Δεν είναι μόνο ότι οι άνθρωποι στο Αφγανιστάν ανησυχούν ότι η χώρα θα αφεθεί εκτεθειμένη στους αντάρτες, αλλά και πως η αποχώρηση των στρατευμάτων θα οδηγήσει και σε μικρότερη χρηματοδότηση των σχολείων θηλέων. Με την αποχώρηση των δυτικών δυνάμεων θα αποχωρήσουν και οι διεθνείς δωρητές; Καθώς η κυβέρνηση θα αρχίσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες, θα αφαιρεθούν τα δικαιώματα των γυναικών όπως είχε γίνει και στο παρελθόν; Είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τι επιφυλάσσει το μέλλον.
«Θα ήθελα οι άνθρωποι να εκτιμήσουν πραγματικά τι είναι αυτό που χρειάζεται και να μορφώσουν τα κορίτσια στη χώρα, να κατανοήσουν πραγματικά ποιο είναι το διακύβευμα» λέει η Murphy. «Άνθρωποι σαν την Razia, που πραγματικά αποτελούν τις ειρηνευτικές δυνάμεις στη χώρα, δεν μπορούν να εγκαταλειφθούν. Πρέπει να μείνουμε και να στηρίξουμε ανθρώπους σαν κι αυτή να διασφαλίσουν το μέλλον της χώρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου