Περισσότερα από 200 εκατομμύρια μικρά κορίτσια έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή στον κόσμο, ενώ οι μισθολογικές ανισότητες ανάμεσα στα δύο φύλα είναι μια πραγματικότητα που, δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει αλλάξει.
Στον ισλαμικό κόσμο και σε αρκετές χώρες, γυναίκες αποτελούν αντικείμενα συναλλαγής, ενώ και δυτικότερα αν κοιτάξουμε, καταγράφεται υποεκπροσώπηση γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις. Και ναι, παρόλο που η νέα γενιά -στην πλειοψηφία της τουλάχιστον- μεγαλώνει με περισσότερη ελευθερία γύρω από τις σεξουαλικές επιλογές και την ταυτότητα του φύλου -κι αυτό θεωρητικά θα έπρεπε να σημαίνει πως πολλά δικαιώματα που αφορούν τη γυναίκα έχουν κατακτηθεί- δεν είναι λίγα αυτά που πρέπει ακόμα να γίνουν σε μια κοινωνία που έχει αφομοιώσει σε βάθος την πατριαρχική δομή της.
Το γυναικείο κίνημα όμως αφορά και τους άνδρες. Και ειδικότερα όλα αυτά τα αγόρια που είναι καθημερινά παγιδευμένα στο μοντέλο της αρρενωπότητας που παραλληλίζει τον ανδρισμό με τη δύναμη και καθιστά αυτόματα ο,τιδήποτε διαφορετικό σε ένα ευάλωτο και αδύναμο ον.
Με αφορμή όλα αυτά, η HuffPost Greece έθεσε στη Διοτίμα, το Κέντρο Γυναικείων Ερευνών και Μελετών και την κα Νατάσα Κεφαλληνού, μερικά ερωτήματα για κάποια από τα πιο καίρια ζητήματα που αφορούσαν και αφορούν την κάθε γυναίκα.
-Αναλογιζόμενος κάποιος τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών, όποια μορφή κι αν αυτά έχουν, σκέφτεται ίσως το εξής: Στην εποχή μας ένα κομμάτι του ακραία συντηρητισμού έδωσε τη θέση του στην σεξουαλική απελευθέρωση που με τη σειρά της δημιούργησε νέους ορίζοντες για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού κυρίως. Με δεδομένο αυτό, το λογικό θα ήταν να έχει παρουσιάσει μείωση και η έμφυλη βία, κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη. Πώς το εξηγείτε;
Η αλήθεια είναι ότι στη χώρα μας μια σειρά από αναχρονιστικές, συντηρητικές νοοτροπίες, πρακτικές, αλλά και προκαταλήψεις –που σχετίζονται με τους τα έμφυλα στερεότυπα– έχουν υποχωρήσει, τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό αντανακλάται και σε νομοθετικό επίπεδο με τη νομική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων και τη ρητή αποτύπωσή της σε πλήθος νομικών κειμένων. Παρόλα αυτά η πραγματικότητα καταδεικνύει πως ακόμη και σήμερα η έμφυλη ανισότητα παραμένει. Ο δρόμος για την κατάκτηση της ουσιαστικής ισότητας μοιάζει ακόμα μακρύς.
Η έμφυλη βία σε όλες της τις μορφές (σωματική, ψυχολογική, οικονομική, σεξουαλική βία, trafficking) αποτελεί καρδιά της έμφυλης ανισότητας. Πρόκειται για φαινόμενο που δεν αφορά παλαιότερες συντηρητικότερες κοινωνίες, όπως πολλοί και πολλές νομίζουν. Είναι σύγχρονο, καθημερινό, παγκόσμιο φαινόμενο, που πλήττει στη συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες, νεαρά κορίτσια, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ανεξαρτήτως τάξης, θρησκείας, μορφωτικού, οικονομικού επιπέδου, σεξουαλικού προσανατολισμού, όπως καταδεικνύουν όλες ανεξαιρέτως οι έρευνες.
Βέβαια τόσο οι ορισμοί, τα είδη αλλά και το επίπεδο κοινωνικής ανοχής απέναντι της, αλλάζουν στο χώρο και το χρόνο, ανάλογα με το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Ωστόσο, ο πυρήνας της έμφυλης βίας, διαχρονικά, δεν είναι άλλος από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος/εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεταξύ των φύλων. Ανισότητα που οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος των τελευταίων. Άλλωστε η έμφυλη βία, που εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης, αξιοποιείται από τους δράστες ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και «σωφρονισμού» των γυναικών. Συμπυκνώνοντας θα λέγαμε ότι όσο συνεχίζουν οι έμφυλες ανισότητες δεν θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε οριστικά από την έμφυλη βία.
Η 8η Μάρτη -με την πορεία της στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον- αποτελεί για εμάς διαρκή υπόμνηση ότι στην πατριαρχία κάθε μέρα είναι αγώνας
- Ο βιασμός και η δολοφονία της νεαρής κοπέλας στη Ρόδο έδωσε αφορμή για συζητήσεις σχετικά με το πότε το “όχι” σημαίνει “όχι”, και τα σχόλια που καταγράφηκαν -ακόμα και στα social media αν έριχνε κάποιος μια πρόχειρη ματιά- τάσσονται σε πολλές περιπτώσεις εναντίον του θύματος. Είναι άραγε τα όρια αυτά τόσο δυσδιάκριτα;
Το «όχι» της Ελένης Τοπαλούδη, όπως και τόσων άλλων γυναικών θυμάτων βιασμού και σεξουαλικών επιθέσεων, είναι απολύτως καθαρό. Ακριβώς για αυτό το «όχι» η Ελένη «τιμωρήθηκε» από δύο νεαρούς άνδρες, με τους οποίους αρνήθηκε να συνευρεθεί σεξουαλικά, πληρώνοντας με τη ζωή της. Αυτή η γυναικοκτονία (η τέταρτη τους τελευταίους 3 μήνες) καταδεικνύει με τον πιο εύγλωττο τρόπο πως τα έμφυλα/σεξιστικά στερεότυπα, η «τοξική αρρενωπότητα» και η διάχυτη κουλτούρα του βιασμού, μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε δολοφονίες γυναικών, μόνο και μόνο επειδή αρνούνται να είναι υποτελείς στην ανδρική εξουσία.
Και εξηγούμαστε: Τα έμφυλα στερεότυπα, που από πολύ μικρές ηλικίες καλούνται να εμπεδώσουν τα αγόρια και τα κορίτσια, ταυτίζουν την αρρενωπότητα με το σεξισμό, την επιθετικότητα και τη βία. Η ανάδυση της τοξικής αρρενωπότητας -εκτός από τα παραπάνω στοιχεία- περιλαμβάνει τον ακραίο μισογυνισμό και την αντικειμενοποίηση των γυναικείων σωμάτων. Η θηλυκότητα αντίθετα συνδέεται με την υποταγή στις θελήσεις του «κυρίαρχου αρσενικού», απαραίτητο στοιχείο μιας υποτιθέμενης «γυναικείας φύσης». Φυσικά τα στερεότυπα δεν παρουσιάζονται έτσι όπως είναι, δηλαδή ως κοινωνικές κατασκευές που επιδέχονται κριτικής και αμφισβήτησης, αλλά ως φυσικοί, βιολογικοί προσδιορισμοί των υποκειμένων.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι δράστες της πιο ακραίας μορφής έμφυλης βίας, όπως και οι δολοφόνοι της Ελένης, αρνούνται να αποδεχτούν την αυτεξουσιότητα των γυναικών, το δικαίωμα τους στην αυτοδιάθεση των σωμάτων τους. Η συναίνεση ή μη των γυναικών δεν μετρά, καθώς «εκ του φυσικού τους» οι γυναίκες πρέπει να υποτάσσονται στις ανδρικές θελήσεις.
-Τα μέσα ενημέρωσης τι ρόλο παίζουν στη διάδοση των έμφυλων στερεοτύπων; Και με τι πρέπει ακόμα να αντιπαλέψει το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα;
Τα έμφυλα στερεότυπα συνεπικουρούνται από την κυρίαρχη κουλτούρα του βιασμού που παραγνωρίζει το θέμα της συναίνεσης, στη διάχυση της οποίας σημαντικό ρόλο παίζουν και τα μίντια. Στην κουλτούρα του βιασμού η αντρική έκφραση σεξουαλικής βίας παρουσιάζεται ως κάτι θεμιτό, φυσιολογικό, ακόμη και επιθυμητό. Διαμορφώνεται έτσι ένα περιβάλλον κοινωνικής ανοχής σε αυτό το είδος έμφυλης βίας και στις εκδηλώσεις του, μια εκ των οποίων είναι ο βιασμός.
Είναι η διαδεδομένη κουλτούρα του βιασμού, λοιπόν, που καλεί τις γυναίκες θύματα βιασμών να απολογηθούν, να αποδείξουν ότι δεν ήταν οι ίδιες υπεύθυνες για αυτό που τους συνέβη. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που σε υποθέσεις βιασμού το victim blaming είναι κυρίαρχο. Οι στερεοτυπικές φράσεις «τι φόραγε;», «πόσο είχε πιει;», «πόσους συντρόφους είχε;», «τι ώρα γύριζε στο σπίτι της;», που ακούγονται συχνά εντός και εκτός των δικαστικών αιθουσών, βάζουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου αντί για τους θύτες τα θύματα, αμφισβητώντας το βίωμά τους.
Δεδομένων όλων των παραπάνω, και στην υπόθεση της γυναικοκτονίας στη Ρόδο καταγράφηκαν διάφορα σχόλια -τόσο στα μίντια όσο και στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης- για το «ποιόν» του θύματος, τη στάση του κλπ. Όμως το σημαντικό αυτή τη φορά ήταν ότι ορθώθηκε ισχυρός αντίλογος στο δημόσιο λόγο και χώρο. Γυναικείες και φεμινιστικές ομάδες, οργανώσεις τις κοινωνίας των πολιτών, φορείς, ακτιβίστριες, διανοούμενοι/ες, κόμματα κλπ, με κείμενα, διαμαρτυρίες, κινητοποιήσεις, φώναξαν ότι η κουλτούρα της ανοχής στην έμφυλη βία πρέπει να σταματήσει εδώ και τώρα.
www.huffingtonpost.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου