«Η κακοποίηση της γυναίκας παραμένει ένα φαινόμενο-ταμπού στην ελληνική κοινωνία, η οποία επιμένει να κουβαλάει στοιχεία της αυστηρής πατριαρχικής οικογένειας. Γι' αυτό και συχνά ακούμε ανθρώπους να λένε: «καλά, τη χτυπάει τόσο καιρό και αυτή κάθεται;». Πριν οποιοσδήποτε άνθρωπος αναρωτηθεί «γιατί δε φεύγει», ας δοκιμάσει να απαντήσει τις παρακάτω ερωτήσεις: «Που θα πάει; Σε ποιον θα απευθυνθεί; Πώς θα προστατεύσει τον εαυτό της; Τι θα γίνει με τις απειλές που δέχεται; Πώς θα βρει δουλειά; Πώς θα πληρώσει δικηγόρο;». Κι ας σκεφτεί μετά πόσο εύκολο είναι να γίνει κάτι τέτοιο στην πράξη», επισημαίνει η Ειρήνη Μουταφίδου, ψυχολόγος και Αντιπρόεδρος του κέντρου στήριξης κακοποιημένων γυναικών,«Καταφυγίο Γυναίκας», στην Θεσσαλονίκη.
Η κακοποίηση της γυναίκας και δη στις μικρότερες ηλικίες, δεν είναι απλή υπόθεση. Στα 18 ή στα 25 μία γυναίκα που κακοποιείται από τον σύντροφό της, αντιμετωπίζει επιπρόσθετα εμπόδια, διότι, όπως μου εξηγεί η Ειρήνη Μουταφίδου, «ενώ η κακοποίηση μπορεί να είναι εξίσου έντονη με κάθε άλλη γυναίκα, η ντροπή μιας νεότερης γυναίκας για όσα βιώνει είναι πολύ μεγαλύτερη. Με αποτέλεσμα να οδηγείται σε μεγαλύτερη σιωπή». Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες θύματα βιάς δεν μιλούν. Όπως είναι επίσης γνωστό ότι «η κακοποίηση ανθίζει σε ό,τι δεν λέγεται», γεγονός που επιβεβαίωνει και έρευνα για τη βία κατά των γυναικών που δημοσίευσε ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA). Σύμφωνα με την έρευνα, 1 στις 3 γυναίκες στην Ευρώπη έχει πέσει θύμα σωματικής ή/και σεξουαλικής βίας και κακοποίησης από την ηλικία των 15 ετών, που αντιστοιχεί σε 62 εκατομμύρια γυναίκες. Ενώ, το 67% των γυναικών δεν καταγγέλει τα πιο σοβαρά περιστατικά βίας από συντρόφους, στην αστυνομία ή σε άλλους οργανισμούς.
Η Αλίκη,- η οποία μου ζητά να παραμείνει ανώνυμη-, δεν ανήκει σ' αυτό το 67%. Είναι 24 και για ένα ολόκληρο χρόνο περίπου κακοποιούνταν από το αγόρι της. Στο τηλέφωνο δυσκολεύεται να μιλήσει, αλλά παρόλο που της είναι οδυνηρό, μου εξηγεί ότι θέλει να ακουστούν όλα όσα έζησε, «διότι η κακοποίηση των γυναικών συμβαίνει παντού και συμβαίνει συνέχεια. Ζω σε ένα χωριό με 700 κατοίκους και γνωρίζω τουλάχιστον 3 οικογένειες με παρόμοια προβλήματα. Είναι υπόθεση όλων μας. Και μπορεί να ξεπεραστεί, αρκεί να το πεις».
Εκείνοι γνωρίστηκαν στα 16 τους, πήγαιναν στο ίδιο σχολείο κι ήταν στην ίδια παρέα. Στα 22 της η Αλίκη έμεινε έγκυος και συμφώνησαν από κοινού να το κρατήσουν. Μετακόμησαν στο χωριό του, που απείχε μόλις λίγα χιλιόμετρα απ' το δικό της, όπου έμειναν στο σπίτι των γονιών του, μαζί με την οικογένειά του. Απ’ τον τρίτο μήνα και μετά όμως εκείνος άλλαξε. Ανακοίνωσε ότι δεν ήθελε το παιδί, ξεκίνησε να την απειλεί, μέχρι που κάποια στιγμή η λεκτική βία μετατράπηκε σε σωματική. Αυτό γινόταν σχεδόν σε καθημερινή βάση. Στο σπίτι του όλοι ήξεραν, όλοι άκουγαν, αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα. «Κάθε φορά που με χτύπαγε περίμενα να έρθει κάποιος. Αλλά ποτέ δεν ερχόταν». «Το ήξερε κανείς;», την ρωτώ. «Ημουν τρομοκρατημένη. Με είχε απομονώσει απ’ όλους. Με ακολουθούσε παντού. Δεν με άφηνε να πάω ούτε μέχρι το σπίτι των γονιών μου. Πηγαίναμε μόνο μαζί, καθόμασταν λίγο και φεύγαμε. Φοβόταν μάλλον ότι θα έβλεπαν τα σημάδια, φοβόταν ότι θα μιλούσα».
Η κακοποίηση συνεχίστηκε μέχρι που ένα βράδυ, κι ενώ ήταν 7 μηνών έγκυος, την χτύπησε τόσο άσχημα που φοβισμένη για το μωρό και τη ζωή της, έφυγε από το σπίτι τους και πήγε στην οικογένειά της. Μετά από λίγες μέρες όμως, εκείνος δήλωσε ότι θα αλλάξει και ότι θα αναζητήσει βοήθεια και η Αλίκη επέστρεψε. Δυστυχώς, ξαναγύρισε γρήγορα στο παλιό του μοτίβο. Όταν γέννησε, συμφώνησαν να μείνουν στο σπίτι της με τους γονείς της. Άντεξε 15 ημέρες, κακοποίησης και απειλών μέχρι που τον έδιωξε, αυτή την φορά για πάντα. «Με εκβίαζε, μάζευε συνέχεια τα πράγματα του και με απειλούσε ότι θα πάρει το μωρό και θα φύγει. Μία μέρα την είχα αγκαλιά και με χτύπησε. Την επόμενη δεν τον άφησα να μπει στο σπίτι. Τον έδιωξα και έφυγε. Του έκανα μήνυση και έκτοτε φοβήθηκε και σταμάτησε να με ενοχλεί».
Η Αλική μου διηγείται πως πέρασε ένα διάστημα που φοβόταν να βγει έξω από το σπίτι της μόνη και να πάει βόλτα την κόρη της στην παιδική χαρά. Μου εξηγεί ότι θεωρεί τον εαυτό της τυχερό, διότι είχε υποστήριξη από την οικογένειά της, «χωρίς την οποία ίσως να μην είχε την δυνατότητα να φύγει», και κατάφερε με την βοήθεια τους και με την βοήθεια ενός ψυχολόγου από το Καταφύγιο Γυναίκας, να ξαναφτιάξει την ζωή της σιγά, σιγά από την αρχή και να είναι «σχεδόν όπως παλιά». Πλέον είναι σε μία σχέση, και όλο αυτό είναι σαν να «έγινε σε μια άλλη ζωή».
Εκείνος όμως, κυκλοφορεί ελεύθερος. Η δίκη του ακόμα εκκρεμεί και όπως μου λέει η Αλίκη δεν είναι σίγουρο ότι θα την δικαιώσουν, διότι ενώ έχει μάρτυρες, δεν έχει αποδεικτικά στοιχεία. «Ο δικηγόρος μου, μου είπε εκ των υστέρων ότι έπρεπε να είχα πάρει ιατρική γνωματεύση για να αποδείξω τι είχε συμβεί. Όμως, εγώ όταν γινόντουσαν όλα αυτά, δεν το σκεφτόμουν. Δεν μου είχε καν περάσει από το μυαλό κάτι τέτοιο».
Η Ειρήνη Μουταφίδου, γνωρίζει την υπόθεση της Αλίκης και ξέρει από πρώτο χέρι τι σημαίνει για μια γυναίκα να βρίσκεται σε μια βίαιη σχέση. Της ζητώ να μου μιλήσει για τους μύθους, τις προκαταλήψεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα.
Πόσο εύκολο είναι για μία νέα γυναίκα να καταφέρει να ξεφύγει από μια βίαιη σχέση;
Ας ξεκινήσουμε απ' το ότι η κακοποίηση δε γνωρίζει ηλικία ούτε κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε γυναίκα ανά πάσα στιγμή της ζωής της. Στις νεότερες ηλικίες, 18-25, βλέπουμε ότι εφόσον υπάρχει κάποια υποστήριξη, είναι πιο εύκολο για μια κοπέλα να καταφέρει εντέλει να ξεφύγει εξολοκλήρου και να μπορέσει σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να συνεχίσει τη ζωή της. Η κατάσταση περιπλέκεται όταν δεν υπάρχει στήριξη από κοντινούς ανθρώπους ή όταν η κακοποίηση προέρχεται από την ίδια την οικογένεια της. Όπως καταλαβαίνεις η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη απ' ό,τι νομίζουμε. Σ' αυτές τις περιπτώσεις τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα.
Ποιο είναι το προφίλ ενός «υποψήφιου» θύτη;
Συνήθως προσπαθεί να μειώσει κάθε επιτυχία που έχει ή να της δείχνει συνεχώς ότι είναι καλύτερος από εκείνη. Μπορεί να είναι υπερβολικά ζηλιάρης και να της δείχνει ότι δε την εμπιστεύεται σε σημείο που να την οδηγήσει, μετά από μικρούς καβγάδες, από μόνη της να ελαττώσει τις εξόδους και τις επαφές της με τον έξω κόσμο. Άλλες φορές μπορεί να εκφράσει θυμό για μικρά κι ασήμαντα πράγματα, όπως το να πέσει κάτω ένα ποτήρι. Επιπλέον, μπορεί να αρχίσει να πιέζει τη σύντροφο του να έρθει σε σεξουαλική επαφή μαζί του, ακόμα και όταν δε θέλει η ίδια. Συνήθως θα σχολιάσει αρνητικά όλους τους κοντινούς ανθρώπους της. Θέλει πάντα να φαίνεται ο πιο σωστός άνθρωπος και να θαυμάζεται τόσο από τη σύντροφο του, όσο και από τους υπόλοιπους. Αυτό έχει σαν συνέπεια όταν δε γίνεται το δικό του να ξεσπάει κρυφά, σε άτομα που θεωρεί πιο αδύναμα από εκείνον.
Ποια είναι η άποψή σου για τις δομές ψυχοκοινωνικής στήριξης στην Ελλάδα;
Έχουν γίνει κάποια βήματα για τη καλύτερη εξυπηρέτηση των γυναικών-θυμάτων βίας, αλλά σε σύγκριση με τα δεδομένα του εξωτερικού, η χώρα μας βρίσκεται σε μειονεκτικό επίπεδο. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη ως προς οργανωμένες ψυχοκοινωνικές δομές και ξενώνες φιλοξενίας και σίγουρα χρειάζονται αλλαγές στο θεσμικό-νομικό πλαίσιο που ισχύει.
Εσείς τι υπηρεσίες προσφέρετε στο Καταφύγιο;
Οι βασικές υπηρεσίες που προσφέρουμε είναι ψυχοκοινωνική υποστήριξη, ψυχολογική στήριξη και νομική συμβουλευτική για οποιοδήποτε θέμα που σχετίζεται με τη κακοποίηση. Αναλόγως με τις ανάγκες που προκύπτουν, παρέχουμε υλική στήριξη και είδη πρώτης ανάγκης, σε γυναίκες και τα παιδιά τους που πραγματικά το χρειάζονται. Προσπαθούμε να κάνουμε ό τι περνάει από το χέρι μας για να τις βοηθήσουμε να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον στη ζωή τους. Οι επιστήμονες παρέχουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους, χωρίς προκαταλήψεις και ενδοιασμούς. Δε μας ενδιαφέρει η κοινωνική και οικονομική κατάσταση της γυναίκας, από πού έρχεται ή που πηγαίνει. Τη στηρίζουμε σε κάθε βήμα της και στην οποιαδήποτε απόφαση που θα πάρει.
Θεωρείς ότι το προσωπικό της Αστυνομίας είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο για να αντιμετωπίζει τέτοιου είδους περιστατικά;
Στο παρελθόν, είχαμε δεχθεί παράπονα από γυναίκες που η πρώτη κίνηση τους ήταν να απευθυνθούν σε αστυνομικά τμήματα. Για το λόγο αυτό, πριν ένα χρόνο πήραμε τη πρωτοβουλία να ξεκινήσουμε μια ανοιχτή συνεργασία με τα αστυνομικά τμήματα της Θεσσαλονίκης. Υπήρχε ανταπόκριση και συμμετοχή για την προσπάθεια που κάνουμε και γι’ αυτό συνεχίζουμε. Μέσα στο τρέχον έτος έχουμε δρομολογήσει τη δημιουργία ενός επιμορφωτικού προγράμματος σε αστυνομικά τμήματα και άλλους φορείς που έρχονται σε επαφή με κακοποιημένες γυναίκες.
Τι πρέπει να αλλάξει στην ελληνική κοινωνία για να έρθει στο επίκεντρο η κουβέντα για την βία κατά των γυναικών;
Υπάρχουν ακόμα πάρα πολλά που χρειάζονται να γίνουν, με δεδομένο ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού αγνοεί ή αδιαφορεί για το φαινόμενο της κακοποίησης εις βάρος των γυναικών, τη σοβαρότητα και τις συνέπειες του. Αρχικά καλό θα ήταν το ίδιο το κράτος να ξεκινήσει καμπάνιες ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης, έτσι ώστε να αφυπνίσει τον ελληνικό λαό ως προς τις διαστάσεις του φαινομένου. Στη συνέχεια τόσο σε απομακρυσμένες όσο και σε κεντρικές περιοχές πρέπει οπωσδήποτε να δημιουργηθούν δομές που θα λειτουργούν κανονικά και θα εξυπηρετούν γυναίκες, θύματα βίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου