Η ρόδινη ιστορία του σκανδιναβικού κράτους πρόνοιας, όπως συνήθως λέγεται, είναι στην καλύτερη περίπτωση ελλιπής
Οι σκανδιναβικές χώρες, και πρωτίστως μεταξύ αυτών η Σουηδία, συνήθως αναφέρονται ως «ανωμαλίες» ή εμπνεύσεις, ανάλογα με την πολιτική άποψη του καθενός.
Ο λόγος είναι ότι οι χώρες δεν φαίνονται να ταιριάζουν στο γενικό πρότυπο: είναι εξαιρετικά επιτυχείς, ενώ δεν πρέπει να είναι.
Πράγματι, οι Σκανδιναβοί απολαμβάνουν πολύ υψηλό βιοτικό επίπεδο παρά το γεγονός ότι έχουν πολύ μεγάλα, προοδευτικά κράτη πρόνοιας για τα οποία πληρώνουν τους υψηλότερους φόρους στον κόσμο.
Ως αποτέλεσμα, μια μεγάλη και αυξανόμενη βιβλιογραφία, τόσο προπαγανδιστική όσο και ακαδημαϊκή έχει προκύψει και προσπαθεί να εντοπίσει τους λόγους για αυτή την σκανδιναβική ιδιαιτερότητα - ιδίως όσον αφορά το κράτος πρόνοιας.
Όπως σχολιάζει το Mises Institute, αυτό που λείπει είναι μια συνοπτική ανάλυση που είναι προσβάσιμη σε μη-μελετητές.
Αυτό προσπαθεί να κάνει η ανάλυση του Nima Sanandaji με τίτλο Scandinavian Unexceptionalism: Culture, Markets, and the Failure of Third-Way Socialism (Πολιτισμός, αγορές και η αποτυχία του τρίτου δρόμου του σοσιαλισμού), που δημοσιεύτηκε από το Βρετανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Υποθέσεων.
Ο Δρ. Sanandaji είναι πολιτικός-οικονομικός αναλυτής και συγγραφέας, γνωστός στη Σουηδία και την Ευρώπη, και όπως αναμένεται, κάνει σπουδαία δουλειά συνοψίζοντας την κατάσταση της περιοχής.
Χρησιμοποιεί επίσης παραδείγματα και αποσπάσματα από άρθρα που δημοσιεύονται στα σκανδιναβικά μέσα ενημέρωσης για να απεικονίσουν την κατάσταση.
Το αποτέλεσμα είναι μια σύντομη και ενημερωτική, αλλά εύκολη στην ανάγνωση απάντηση τόσο για το πώς και για ποιο λόγο τα σκανδιναβικά κράτη πρόνοιας φαίνεται να δουλεύουν τόσο καλά.
Το μικρό βιβλίο παρέχει στον αναγνώστη την εικόνα της σκανδιναβικής κουλτούρας, μια εξήγηση των αιτιών μείωσης της φτώχειας, μια επισκόπηση της πρόσφατης πολιτικής και οικονομικής ιστορίας, την ξεχωριστή δομή και την εξέλιξη του σκανδιναβικού κράτους πρόνοιας, την προέλευση του, την ισότητα και την επίδραση της μετανάστευσης.
Σύμφωνα με τον Sanandaji η ρόδινη ιστορία του σκανδιναβικού κράτους πρόνοιας, όπως συνήθως λέγεται, είναι στην καλύτερη περίπτωση ελλιπής.
Οι σκανδιναβικές χώρες ήταν μεταξύ της Ευρωπαϊκής ηπείρου, οι φτωχότερες από τα τέλη του 19ου αιώνα και ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστες από την εκβιομηχάνιση που είχε ξεκινήσει αιώνες νωρίτερα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ένας συνδυασμός της κλασικής φιλελεύθερης μεταρρύθμισης και η υιοθέτηση των βιομηχανικών μέσων παραγωγή δημιούργησε μια «χρυσή εποχή», όπως ο Bergh (2014) δηλώνει την περίοδο 1870-1970.
Η αύξηση αυτή έγινε εν μέρει και κατέστη δυνατή από μια ξεχωριστή σκανδιναβική κουλτούρα, η οποία χαρακτηρίζεται από «τα υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης, την ισχυρή ηθική εργασίας και την κοινωνική συνοχή.
Είναι το ιδανικό σημείο εκκίνησης για την επιτυχία στις οικονομίες» (σελ. 7 ).
Όπως επισημαίνει ο Sanandaji, η αγορά συγκεντρώνει τις αρετές των σκανδιναβικών πολιτισμών, εξηγώντας επίσης τον περιορισμένο αντίκτυπο του κοινωνικού κράτους, όπως αυτό είχε ανεγερθεί και διογκώθηκε τη δεκαετία του 1930 και μετά.
Η πολιτιστική αλλαγή απαιτεί χρόνο και επομένως οι παλιές αξίες καθυστερούν ενόψει της πολιτικής αλλαγής.
Έτσι, χρειάστηκε αρκετός χρόνος για τις σκανδιναβικές αρετές να ξεπεράσουν τα καταστροφικά κίνητρα του κράτους πρόνοιας.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί, αν και ο Sanandaji δεν κάνει σαφές αυτό το σημείο, ότι μετά την ίδρυση του κράτους πρόνοιας, και κατά τη διάρκεια αρκετών δεκαετιών της επέκτασης, ο ρυθμός ανάπτυξης τείνει να είναι χαμηλότερος από εκείνον του συνόλου της οικονομίας.
Επομένως, το αυξανόμενο βάρος ήταν, σε σχετικούς όρους, οριακό.
Δηλαδή μέχρι τη δεκαετία του 1960 και τη δεκαετία του 1970, όταν οι σκανδιναβικές κυβερνήσεις, και ειδικότερα η σουηδική κυβέρνηση, υιοθέτησαν πολύ εκτεταμένες πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας.
Μάλιστα, ο Sanandaji παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία σε σχέση με την σκανδιναβική ισότητα των φύλων.
Η συζήτηση του αρχίζει με το αξιοζήλευτο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, και κυρίως τη Σουηδία.
Το παρασκήνιο, ωστόσο, είναι ότι η κυβέρνηση της Σουηδίας είχε υιοθετήσει μια ριζοσπαστική ατζέντα για τον έλεγχο του πληθυσμού που διατυπώθηκαν από τους Gunnar και Alva Myrdal (ο Gunnar Myrdal μοιράστηκε το βραβείο νόμπελ για την οικονομία το 1974 με τον Hayek).
Η ουσία αυτής της μεταρρύθμισης ήταν να επιβάλουν την κοινή ευθύνη μεταξύ γονέων και κοινότητας για την ανατροφή των παιδιών, με την αύξηση των φόρων επί του εισοδήματος, ενώ προσφέρει κρατικές υπηρεσίες ημερήσιας φροντίδας, αλλά και οικογενειακά κίνητρα.
Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας ήταν πράγματι ραγδαία, ο Sanandaji σημειώνει ότι «λίγες γυναίκες στις σκανδιναβικές χώρες έχουν φτάσει στη θέση των ηγετών των επιχειρήσεων, και ακόμα λιγότερες καταφέρνουν να αναρριχηθούν στις κορυφαίες θέσεις των διευθυντών και διευθυνόντων συμβούλων».
Ένας από τους λόγους είναι ότι οι θέσεις εργασίας που οι γυναίκες συνήθως επιλέγουν, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης, μονοπώλησαν συντριπτικά τον δημόσιο τομέα.
Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες είναι παγιδευμένες σε καριέρες όπου οι εργοδότες δεν ανταγωνίζονται για τις ικανότητές τους και πολλές ηγετικές θέσεις είναι πολιτικές.
Η εξέλιξη αυτή εμμέσως απεικονίζεται σε ένα τρομακτικό στατιστικό στοιχείο από την αγορά εργασίας της Σουηδίας: «Μεταξύ 1950 και 2000, ο σουηδικός πληθυσμός αυξήθηκε από επτά σε σχεδόν εννέα εκατομμύρια.
Αλλά η καθαρή δημιουργία θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα ήταν κοντά στο μηδέν.
Τέλος, ο Sanandaji αντιμετωπίζει το ζήτημα της μετανάστευσης και δείχνει ότι οι σκανδιναβικές χώρες ήταν εξαιρετικά καλοί στην ένταξη των μεταναστών, με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην αγορά εργασίας μεταναστών από άλλες δυτικές χώρες, πριν από την ριζοσπαστικοποίηση του κράτους πρόνοιας.
Στη συνέχεια, λόγω της άκαμπτης εργατικής νομοθεσίας και των τεράστιων επιδομάτων πρόνοιας, οι μετανάστες έμεναν περισσότερο ή λιγότερο έξω από τις αγορές εργασίας.
Η βιβλιογραφία προσδιορίζει δύο πιθανές εξηγήσεις.
- Πρώτον, οι πολιτικές κατά των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας, αποκλείουν σχεδόν καθένα με έλλειψη εργασιακής εμπειρίας, ή άτομα με έλλειψη επάρκειας στη γλώσσα.
Αυτό κρατά τους μετανάστες εκτός εργασίας, αλλά και τους νέους ανέργους (τα πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων στη Σκανδιναβία δείχνουν αυτό το πρόβλημα).
- Δεύτερον, οι υποσχέσεις του κράτους για καθολική κοινωνική πρόνοια τείνουν να προσελκύουν ανθρώπους που ενδιαφέρονται λιγότερο να εργαστούν.
Αυτό εξηγεί τα πρόσφατα προβλήματα στη Σκανδιναβία σε σχέση με τη μετανάστευση, τα οποία είναι ουσιαστικά μια συνέπεια στα πολιτικά προβλήματα.
Συνολικά, το βιβλίο Sanandaji παρέχει πολλές από τις ιδέες και συνεκτική εξήγηση για την άνοδο των σκανδιναβικών χωρών και του κράτους πρόνοιας.
Το εντυπωσιακό βιοτικό τους επίπεδο είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης αγοράς, η οποία έχει τις ρίζες της σε έναν οικονομικά υγιή πολιτισμό.
Αυτή η κουλτούρα υποστήριξε, επίσης, το κράτος πρόνοιας, καταλήγει το Mises Institute.
www.bankingnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου