«Φτιάξαμε μικρά σπιτάκια από χαρτόνι και τα ρίξαμε σε ένα μεγάλο κουτί. Ύστερα βάλαμε το χέρι και τραβούσαμε. Εσύ, ποιον αριθμός έχεις; ... Α,! Είσαι γειτόνισσα μου…» λέει με περηφάνια η Lubis. «Ήταν μια καταπληκτική εμπειρία. Από εκείνη την στιγμή και μετά, αρχίσαμε να σκεφτόμαστε συλλογικά».
Ποια είναι η Lubis; Μία από τις 98 ιδιοκτήτριες των μικρών σπιτιών από χαρτόνι και μία από τις αρχηγούς τηςLiga de Mujeres Desplazadas, του Συνδέσμου Εκτοπισμένων Γυναικών στην Κολομβία.
Πρόκειται για την οργάνωση η οποία έχτισε την κοινότητα που έγινε γνωστή ως η Πόλη των Γυναικών, με στόχο να αποκαταστήσουν το δικαίωμα στη στέγη σε μερικά από τα πιο ευάλωτα μέλη της και τις οικογένειές τους.
Πάνω από 6 εκατ. εκτοπισμένοι
Η Liga είναι μια «ομάδα» λαϊκών γυναικών, η οποία διευθύνεται από και για τις γυναίκες, όλες θύματα της σύγκρουσης μεταξύ … της κυβέρνησης, των δεξιών παραστρατιωτικών, των συνδικάτων εγκλήματος και των αριστερών ένοπλων επαναστατικών ομάδων, όπως οι FARC -μια σύγκρουση με πολλά μέτωπα που συνεχίζεται, παρά την ειρηνευτική διαδικασία η οποία, θεωρητικά ξεκίνησε το 2012.
Η επί έξι δεκαετίες συνεχιζόμενη σύρραξη στην Κολομβία έχει εκτοπίσει περισσότερα από 6 εκατ. ανθρώπους, με τους αυτόχθονες και τους Αφρο-Κολομβιανούς να βρίσκονται στην κορυφή της λίστας.
Ενώ οι περισσότεροι από τους μαχητές στις ένοπλες παρατάξεις του πολέμου αυτού είναι άνδρες, περισσότερο από το 50 % των ατόμων που εκτοπίστηκαν λόγω της βίας, είναι γυναίκες.
Εκτιμάται ότι τουλάχιστον, οι μισές εξ αυτών έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας. Οι βιασμοί διαπράττονται συστηματικά, κυρίως από παραστρατιωτικές ομάδες, αλλά και από τις κρατικές στρατιωτικές δυνάμεις και τις ομάδες ανταρτών.
Στην Κολομβία «βίαιος εκτοπισμός» σημαίνει, ότι μια μέρα οπλισμένοι άνδρες τις πέταξαν έξω από τα σπίτια τους.
Κάποιες από τις γυναίκες αυτές έφυγαν αφού πρώτα είχαν γίνει μάρτυρες της δολοφονίας του συντρόφου τους, αφού τα παιδιά τους έχουν «εξαφανιστεί», αφού το αγρόκτημα τους καταστράφηκε ή σφαγιαστεί η κοινότητα τους.
«Είχα έξι παιδιά», λέει η Everledis, εκ των ιδρυτικών μελών της Liga. «Οι παραστρατιωτικοί πήραν τα γουρούνια, τις αγελάδες και τα άλογα μας. Μπορούσαν να σκοτώσουν τους άντρες και να τους πετάξουν στο ποτάμι».
«Η πόλη μου ήταν μεγάλος παραγωγός φοινικέλαιου. Την κατέστρεψαν. Έκαψαν αυτοκίνητα, έκαναν τα πάντα προκειμένου να κάνουν τους ανθρώπους να φύγουν, καιτώρα οι πολυεθνικές μπορούν να αγοράσουν πολύ φθηνά γη, επειδή κανείς δεν ζει εκεί», λέει ένα άλλο μέλος της Liga. «Πάντα υπήρχαν συγκρούσεις μεταξύ του στρατού και των ανταρτών, αλλά όταν οι παραστρατιωτικοί εισήλθαν στην περιοχή, άρχισε η εξόντωση».
Οι επιζώντες της βίας αυτής συνήθως εγκαθίστανται σε παραγκουπόλεις στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων της Κολομβίας, όπου ζουν σε πρόχειρα κατασκευασμένα «καταφύγια», χωρίς πρόσβαση σε καθαρό νερό ή υγειονομική περίθαλψη - πόσο μάλλον σε απασχόληση, δίκτυα στήριξης ή υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Μακριά από τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων της Καραϊβικής
Το El Pozon, που βρίσκεται μακριά από τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων και τα τουριστικά αξιοθέατα της Καρθαγένης, στην ακτή της Καραϊβικής, μακριά από τα μαγικά τοπία της Κολομβίας που φιγουράρουν στις καρτ ποστάλ, είναι μια τέτοια γειτονιά.
Με περίπου 100.000 κατοίκους, είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της Καρθαγένης, με σταθερή εισροή εκτοπισμένων (από κάθε γωνιά της χώρας) εδώ και 50 χρόνια.
Πρόκειται για ένα πληθυσμό περιθωριοποιημένο, που ζει σε επισφαλείς κατοικίες, οι οποίες είναι χτισμένες από χαρτόνι, τσίγκους και πλαστικά καλύμματα, χωρίς βέβαια, τον παραμικρό εξοπλισμό, που θα μπορούσε να τις βοηθήσει να αντέξουν στις περιοδικές πλημμύρες που «χτυπάνε» την περιοχή.
Η Liga ιδρύθηκε στο Εl Pozon, με φόντο την ακραία φτώχεια, τις επιχειρήσεις «κοινωνικής κάθαρσης» των παραστρατιωτικών, την αναγκαστική στρατολόγηση, την ενδοοικογενειακή βία, και τη διαμάχη για τις στρατηγικής σημασίας διαδρομές του λαθρεμπορίου ναρκωτικών στον κόλπο της Καρθαγένης.
Σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό, κάποιες από τις εκτοπισμένες γυναίκες άρχισαν να οργανώνονται γύρω από αυτό που αποκαλείται «Sueno de vida Digna»: Το όνειρο μιας αξιοπρεπούς ζωής.
Όλοι έλεγαν ότι είμαστε τρελές
Και αυτό ήταν ένα όνειρο, επειδή μια πόλη χτισμένη από και για τις εκτοπισμένες γυναίκες φαινόταν απίστευτα μακρινό σε σχέση με την πραγματικότητα της ζωής τους στο Εl Pozon.
«Όλοι - ακόμη και οι φίλες μου- έλεγαν ότι ήμασταν τρελές», λέει η Eidanis, επίσης εκ των ηγετικών στελεχών της Liga. «Μας είπαν ότι το σχέδιο αυτό ήταν αδύνατο. Αλλά αποδείχτηκε ότι είναι δυνατόν... Είναι η μόνη κοινότητα στη χώρα που ανήκει σε γυναίκες - θύματα», λέει με υπερηφάνεια, μιλώντας από την ταράτσα του σπιτιού της στην Πόλη των Γυναικών.
Έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία από την αποπεράτωση της, και η πόλη έχει τώρα το δικό της μικρό δημοτικό σχολείο, κοινοτικό κατάστημα, και μερικά αυτοσχέδια καταστήματα που πωλούν τρόφιμα και οικιακά προϊόντα πρώτης ανάγκης- τα κουμαντάρουν γυναίκες… είτε από το σπίτι τους, είτε από την άκρη του δρόμου.
Η συλλογική διαχείριση του ονείρου
Η οικοδόμηση της πόλης άρχισε από το Turbaco - μια κοινότητα στα προάστια της Καρθαγένης - το 2003, χάρη στη διεθνή χρηματοδότηση που εξασφάλισαν από την ιδρύτρια και δικηγόρο της Liga, Patricia Guerrero.
Κάθε ένα από τα βαμμένα με χαρούμενα, έντονα χρώματα, σπίτια έχει τη δική του βεράντα, είναι επιπλωμένο με κουνιστές πολυθρόνες και βρίσκεται αρκετά κοντά στο διπλανό σπίτι, τόσο ώστε όταν οι γειτόνισσες μιλούν, να ακούγονται, παρά τον θόρυβο των παιδιών που παίζουν ποδόσφαιρο ή κυνηγάνε κοτόπουλα μέσα στους γεμάτους δέντρα μάνγκο, δρόμους.
«Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι έχουμε μια Πόλη των Γυναικών» λέει η Eidanis, «αλλά ότι ήμασταν εμείς που τη φτιάξαμε. Έπρεπε να μάθουμε για τις κατασκευές, την τοπογραφία ... Κάποιες είχαν αναλάβει τα σχέδια και άλλες την κατασκευή».
Η Eidanis εξηγεί πώς η υλοποίηση του σχεδίου απαιτούσε συλλογική διαχείριση. Κάποιες γυναίκες έχτιζαν, άλλες είχαν ευθύνη των καλλιεργειών, άλλες ήταν υπεύθυνες για τη φροντίδα των παιδιών, άλλες για το μαγείρεμα».
«Ήταν κάτι που έφερνε τα μέλη της οργάνωσης κάθε μέρα όλο και πιο κοντά», θυμάται η Eidanis.
«Ήταν κάτι που έφερνε τα μέλη της οργάνωσης κάθε μέρα όλο και πιο κοντά», θυμάται η Eidanis.
Στην Πόλη των Γυναικών ζουν γυναίκες από όλη τη χώρα και όπως λένε, έχουν δημιουργήσει μία μικρή Κολομβία. «Η δύναμη μας είναι πάνω από όλα. Ο πόνος της μιας, είναι πόνος όλων μας».
Στις ουρές για τα ψάρια…
Τα θεμέλια για τη Liga τέθηκαν στη δεκαετία του 1990, από μια μικρή ομάδα γυναικών που συναντιόταν κάθε πρωί στις ουρές για τα ψάρια, στο Εl Pozon. Άρχισαν να μοιράζονται τις εμπειρίες του αναγκαστικού εκτοπισμού και καθώς οργάνωναν συναντήσεις από το ένα σπίτι στο άλλο, ο αριθμός τους αυξήθηκε.
Η Patricia Guerrero, φεμινίστρια δικηγόρος από τη Μπογκοτά, άρχισε να παίρνει μέρος στις συνεδριάσεις το 1999.
Ανακαλύπτοντας τη δυναμική του δικτύου αυτού των εκτοπισμένων γυναικών, ίδρυσε επίσημα την Liga.
Στις συναντήσεις, η Guerrero μιλούσε ανοιχτά για τις φεμινιστικές απόψεις της και μαζί με την ενημέρωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τροφοδότησε τη Liga με εννοιολογικά και γλωσσικά εργαλεία.
«Ήρθε σε μια συνάντηση των εκτοπισμένων γυναικών και μίλησε και μου προκάλεσε ανατριχίλα», θυμάται η Dayanera.«Ήθελα να ξέρω ποια είναι τα δικαιώματά μου ως γυναίκα. Ήθελα να μάθω να εκφράζομαι».
Με λιγότερο από 1,5 δολάριο την ημέρα
Η πλειοψηφία των κατοίκων στην Πόλη των Γυναικών εξακολουθεί να ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, με λιγότερο από 1,50 δολάριο την ημέρα. Παρά τις προφανείς δυνατότητες των γυναικών αυτών, η αγορά εργασίας δεν τις αξιολογεί, λόγω έλλειψης τυπικής εκπαίδευσης, λόγω της αγροτικής καταγωγής τους, της φυλής, αλλά και του φύλου.
Η καθημερινότητα δεν είναι ακριβώς η αξιοπρεπής ζωή που ονειρεύονταν οι γυναίκες. Και, όπως παρατηρεί η Patricia Guerrero, εάν αυτό συμβαίνει στην Πόλη των Γυναικών, πώς είναι η ζωή για το υπόλοιπο των σχεδόν 3,5 εκατομμυρίων εκτοπισμένων γυναικών στην Κολομβία, που ζουν σε κοινότητες υποδοχής χωρίς πουθενά να βασιστούν;
Είναι η αίσθηση ότι απέκτησαν το δικαίωμα να αγωνίζονται, λέει Guerrero. Η Πόλη των Γυναικών είναι δήλωση αντίστασης. Η πρόκληση να συνεχίσουν τον αγώνα, όπως λέει και μια τοπική παροιμία, καταλήγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου