Μερικές από τις πιο ουσιώδεις και αλτρουιστικές ιδιότητες του ανθρώπου είναι η προθυμία και η επιθυμία του να φροντίσει και να παρέχει στοργή στα μειονεκτούντα άτομα της οικογένειάς του.
Η έκφραση σεβασμού ως προς τους ηλικιωμένους και η αμέριστη αγάπη αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη αξία δίνοντας νόημα στην ζωή του ατόμου.
Παρά ταύτα, με λύπη διαπιστώνουμε (σύμφωνα με σύγχρονες στατιστικές έρευνες και διάφορα παγκόσμια γεροντολογικά-γηριατρικά συνέδρια) ότι τα τελευταία δέκα χρόνια υπάρχει αλματώδης αύξηση της κακοποίησης ηλικιωμένων όχι μόνο στην Ελλάδα, φτάνοντας ορισμένες φορές στα άκρα μιας έσχατης μορφής βίας η οποία είναι η γεροντοκτονία (κυρίως ευθανασία) γεγονός που συμβαίνει και στην Ολλανδία αρκετά επιμελώς.
Στη χώρα μας το φαινόμενο της «γεροντοκτονίας» υφίσταται σε περιπτώσεις όπου ηλικιωμένοι εξαφανίζονται για να βρεθούν μετά αφανισμένοι για κληρονομικά κυρίως αίτια, με κύριο στόχο την οικειοποίηση της περιουσίας τους από συγγενικά τους πρόσωπα.
Το φαινόμενο της βίας σε όλες τις μορφές (λεκτική, σωματική ψυχολογική) θεωρείται εγκληματική συμπεριφορά και παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κακώσεις, τραυματισμοί, εκμηδενισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ψυχικές βλάβες, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που επιφέρει η ενδοοικογενειακή βία.
Ο βαθμός εξάρτησης του ηλικιωμένου και η αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης είτε λόγω εκφυλιστικών νόσων (άνοια, νόσος Alzheimer) είτε καταθλιπτικών ή ψυχωσικών διαταραχών αποτελεί βασικό παράγοντα αύξησης της βίας εφόσον οι πάσχοντες παρουσιάζουν διαταραχές μνήμης, συναισθηματική αστάθεια, απραξία, επιθετική συμπεριφορά, έκπτωση λόγου και άλλα, γεγονός που εξαντλεί, επιφέρει κόπωση, ακόμα και μείωση της ελευθερίας στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, περνώντας έτσι φυσιολογικό στάδιο «άρνησης» και «θυμού» και φτάνοντας συχνά σε υψηλά επίπεδα stress και κατάθλιψης όταν αδυνατούν να προσφέρουν λόγω οικονομικής δυσχέρειας κάποια μονάδα στήριξης, είτε την πρόσληψη μιας γυναίκας που θα αναλάβει την φροντίδα του ηλικιωμένου στο σπίτι.
Αξίζει να αναφέρουμε ορισμένες από τις μορφές κακοποίησης όπου επιδέχεται το άτομο τρίτης ηλικίας:
- Σωματική: ξυλοδαρμοί, χαστούκια, σπρωξίματα, δέσιμο στο κρεβάτι
- Οικονομική: κλοπή χρημάτων, εκμετάλλευση προσωπικών αντικειμένων αξίας
- Παραμέληση-εγκατάλειψη: στέρηση φαγητού, νερού, φαρμάκων, κλείδωμα στο σπίτι
- Ψυχολογική: Πρόκληση αρνητικών συναισθημάτων, φόβου, ταπείνωσης εξευτελισμού
- Λεκτική: Φωνές, ύβρεις, προσβολές
- Ιατρική: Μη σωστή λειτουργία στη δοσολογία και την λήψη των φαρμάκων θέτοντας σε κίνδυνο την ζωή των ηλικιωμένων
- Ιατρική: Μη σωστή λειτουργία στη δοσολογία και την λήψη των φαρμάκων θέτοντας σε κίνδυνο την ζωή των ηλικιωμένων
Η αποτρόπαια, βίαιη συμπεριφορά των «φροντιστών» της οικογένειας συχνά τιμωρείται ποινικά, διότι η ψυχική και σωματική ακεραιότητα του ίδιου αποτελεί βασικό δικαίωμα της ύπαρξής του και η προστασία αυτού, θεμελιώδης αρχή.
Υπάρχουν τρόποι παρέμβασης για καλύτερο όφελος των ηλικιωμένων. Καταρχήν η κατανόηση και η ενσυναίσθηση απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν άτομα τρίτης ηλικίας καθώς και το να διανύσει το οικογενειακό μέλος, το πέρασμα από το στάδιο του θυμού, φτάνοντας το στάδιο αποδοχής, συνειδητοποιώντας ότι κάποτε θα έλθει και εκείνος στην θέση του, είναι πρωταρχικός στόχος. Απλοποιώντας πολλές διαδικασίες, αναζητώντας συστηματική ενημέρωση σχετικά με την νόσο, την παροχή βοήθειας στο σπίτι, ή την βοήθεια ψυχολόγου σύμφωνα με τις Υπηρεσίες Φροντίδας και η πραγματοποίηση εξέτασης αναπτυξιακού, ψυχικού και σωματικού επιπέδου του φροντιστή είναι ορισμένες από τις ενέργειες που κρίνονται απαραίτητες.
Οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν «καμένο χαρτί», μπαίνοντας στην νοοτροπία του «μια ψυχή που είναι να βγει, ας βγει», αλλά σαν μια ομάδα ανθρώπων που έχει ανάγκη την οικογενειακή προστασία, την περίθαλψη, την μέριμνα, με κύριο άξονα την ανιδιοτελή αγάπη και όλο τον σεβασμό απέναντι σε έναν άνθρωπο που αγαπά την ζωή και την θεωρεί γλυκιά και όμορφη, κρύβοντας ίσως βαθιά μέσα του ακόμη το «αιώνιο παιδί».
* Η Κατερίνα Κοντογούρη είναι Κλινική Ψυχολόγος μετεκεδευθεισα στην Κλινική Ψυχοπαθολογία και Γενική Ψυχιατρική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου