Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης

Η βία κατά των γυναικών δυστυχώς ακόμα δεν έχει εκλείψει από τις κοινωνίες μας. 

Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους, καθώς το ένα τρίτο του συνόλου των γυναικών στην Ευρώπη έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία τουλάχιστον μια φορά στην ενήλικη ζωή τους, το 20% έχουν υποστεί παρενόχληση μέσω διαδικτύου, μία στις είκοσι γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού και ποσοστό μεγαλύτερο από το ένα δέκατο έχει υποστεί σεξουαλική βία με χρήση σωματικής βίας.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η πιο ολοκληρωμένη διεθνής συνθήκη για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας που  καλύπτει την πρόληψη, την προστασία των θυμάτων και τη δίωξη των δραστών για όλες τις μορφές βίας, περιλαμβανομένης της σωματικής, της ψυχολογικής, της σεξουαλικής, της οικονομικής και της ενδοοικογενειακής βίας, της παρενοχλητικής παρακολούθησης, του καταναγκαστικού γάμου, των εγκλημάτων που διαπράττονται στο όνομα της επονομαζόμενης τιμής, του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και της καταναγκαστικής έκτρωσης και στείρωσης.

Ειδικότερος στόχος είναι ο σχεδιασμός ενός ολοκληρωμένου πολιτικού πλαισίου για την προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων μέσω της διεθνούς συνεργασίας για παροχή βοήθειας σε οργανισμούς και υπηρεσίες επιβολής του νόμου, τη δημιουργία μηχανισμού για παρακολούθηση της εφαρμογής της σε εθνικό επίπεδο, τόσο σε περιόδους ειρήνης, όσο και σε περιπτώσεις ένοπλων συγκρούσεων.

Πιο συγκεκριμένα, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στη Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και άλλα συναφή Πρωτόκολλα, Συστάσεις, Καταστατικά και Συμβάσεις σχετικά με την προστασία των παιδιών, της οικογένειας και την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης,

ü  αναγνώρισαν τη δομική φύση της βίας κατά των γυναικών με βάση το φύλο ως έναν από τους κρίσιμους κοινωνικούς μηχανισμούς με τον οποίο οι γυναίκες αναγκάζονται να βρίσκονται σε υποδεέστερη θέση.

ü  συμφώνησαν σε ορολογία όπως του ότι η έννοια της γυναίκας περιλαμβάνει και αυτή των κάτω των 18 χρόνων ή ότι η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να διαπραχθεί και μεταξύ πρώην συζύγων,

ü  δεσμεύτηκαν να ενσωματώσουν στο εθνικό τους σύνταγμα ή άλλη κατάλληλη νομοθεσία την αρχή της ισότητας των φύλων και διασφαλίζοντας την πρακτική εφαρμογή της αρχής αυτής, περιλαμβάνοντας και τη χρήση κυρώσεων, όπου χρειάζεται και καταργώντας νόμους και πρακτικές που μεροληπτούν κατά των γυναικών.

ü  οφείλουν να υιοθετήσουν περιεκτικές και συντονισμένες πολιτικές ευαισθητοποιημένες ως προς τη διάσταση του φύλου κυρίως μέσα από τα εκπαιδευτικά τους συστήματα με την αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα στους σχετικούς φορείς και την επιδότηση των αναγκαίων οικονομικών πόρων. Οι φορείς αυτοί θα συντονίζουν τη συλλογή δεδομένων και στατιστικών στοιχείων που θα αναλύουν και θα κοινοποιούν άμεσα στο κοινό και στα υπόλοιπα μέρη ενώ θα προωθείται βαθύτερη έρευνα σε υπάρχουσες και νέες μορφές βίας από εμπειρογνώμονες.

Αναλυτικότερα,

ü  Εστιάζοντας στην πρόληψη τα κράτη Μέλη και οι κυβερνήσεις  σύμφωνα με τη σύμβαση θα πρέπει να προβούν στα ακόλουθα:

• Να εκπαιδεύουν τους επαγγελματίες
• Να διοργανώνουν ενημερωτικές εκστρατείες
• Να συμπεριλαμβάνουν στην εκπαιδευτική διαδικασία θέματα όπως η ισότητα  των φύλων και η επίλυση συγκρούσεων στις διαπροσωπικές σχέσεις
• Να υλοποιούν προγράμματα θεραπείας για τους δράστες ενδοοικογενειακής βίας
• Να Συνεργάζονται με τις ΜΚΟ
• Να εμπλέκουν τα ΜΜΕ και τον ιδιωτικό τομέα στην εξάλειψη των στερεοτύπων και την προώθηση του αμοιβαίου σεβασμού

Όσον αφορά την πρόληψη, τα μέρη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να προωθήσουν τις αλλαγές στις κοινωνικές και πολιτιστικές μορφές συμπεριφοράς, με σκοπό την εξάλειψη προκαταλήψεων, εθίμων, παραδόσεων και άλλων πρακτικών που βασίζονται στην ιδέα της κατωτερότητας των γυναικών ή σε τυποποιημένους ρόλους για γυναίκες και άνδρες.

ü  Εστιάζοντας στην προστασία η Σύμβαση  προκειμένου να βελτιώσει την προστασία των θυμάτων προβλέπει μέτρα όπως:

·         Εξουσία στην αστυνομία να απομακρύνει τον Δράστη Ενδοοικογενειακής βίας από το σπίτι του θύματος

·         Διασφάλιση προστασίας των θυμάτων σε πληροφόρηση για τις διαθέσιμες υπηρεσίες που γνωρίζουν

·         Λειτουργία ξενώνων φιλοξενίας θυμάτων

·         Λειτουργία  τηλεφωνικών γραμμών υποστήριξης Δωρεάν

Σημαντικό θεωρείται η διασφάλιση στα θύματα της απαραίτητης πληροφόρησης για τα δικαιώματα τους καθώς και η ενημέρωση για την βοήθεια που μπορούν να έχουν.

ü  Στο πλαίσιο της τιμωρίας των δραστών η σύμβαση ορίζει ότι:

·         Οι διάφορες μορφές βίας κατά των γυναικών και η ενδοοικογενειακή βία

ποινικοποιείται

·         Τα κράτη – μέλη θα πρέπει να εισάγουν στο δίκαιο τους ένα αριθμό νέων αδικημάτων που δεν υπάρχουν έως τώρα όπως, την ψυχολογική βία ,την σεξουαλική βία και τον ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων των γυναικών, τον αναγκαστικό γάμο , την αναγκαστική άμβλωση, την αναγκαστική στείρωση κλπ.

·         Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι παραδόσεις , τα ήθη και τα έθιμα δεν μπορούν να δικαιολογούν οποιαδήποτε μορφή βίας κατά των γυναικών.

Η κουλτούρα, τα έθιμα, η θρησκεία, η παράδοση ή η επονομαζόμενη «τιμή» δεν θα θεωρούνται δικαιολογία για οποιεσδήποτε πράξεις βίας ενώ προγράμματα και δραστηριότητες για την χειραφέτηση των γυναικών θα πρέπει να προωθηθούν άμεσα.

• Πρέπει να υπάρχει παρακολούθηση ή επιτήρηση των ατόμων που καταδικάστηκαν και στέρηση των γονικών δικαιωμάτων, εάν το συμφέρον του παιδιού, που μπορεί να περιλαμβάνει την ασφάλεια του θύματος, δεν μπορεί να διασφαλιστεί με άλλο τρόπο.

ü  Αναφορικά με την παρακολούθηση και διασφάλιση ότι τα κράτη μέλη τηρούν τις υποχρεώσεις τους ,

• η σύμβαση , προβλέπει ένα μηχανισμό παρακολούθησης για την αξιολόγηση κατά πόσο οι διατάξεις εφαρμόζονται στην πράξη .

Ο μηχανισμός αυτός αποτελείται από δύο μέρη , την ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την δράση ενάντια στην βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία (GREVIO) , ανεξάρτητο σώμα εμπειρογνωμόνων και την Επιτροπή των Μερών , πολιτικό σώμα αποτελούμενο από εκπροσώπους μελών-κρατών.

Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης προβλέπει μια αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας απαιτώντας συντονισμένες δράσεις από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες όπως δημόσιους φορείς, δικαστική εξουσία, ΜΚΟ, φορείς προστασίας των παιδιών κλπ σε εθνικό , περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Η εμπειρία των καρτών που έχουν ήδη εφαρμόσει τέτοιες δράσεις αποδεικνύει ότι υπάρχουν θετικά αποτελέσματα όταν οι φορείς ενώνουν τις δυνάμεις τους για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Όπως είναι φανερό από τα πιο πάνω, τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στον τομέα καταπολέμησης της ενδοοικογενειακής βίας και της βίας εναντίον των γυναικών τόσο σε νομοθετικό επίπεδο όσο και σε θέμα λήψης πολιτικών μέτρων. Ωστόσο, πολλά ακόμη απομένουν να γίνουν, μέχρι την πλήρη εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας στην πράξη.

Χ.Κ.

Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης