Μοιάζει με φυλλάδιο τουριστικoύ πρακτορείου. Ασβεστωμένα σπίτια, γαλάζια θάλασσα, ανεμόμυλοι και ξωκλήσια. Το αιγαιοπελαγίτικο τοπίο καλεί τον τουρίστα στις «κορυφαίες κλινικές δωρεάς ωαρίων στην Ελλάδα».
Δεκάδες ιστοσελίδες λειτουργούν ως πρακτορεία ιατρικού τουρισμού και πολλές κλινικές διαφημίζονται μέχρι και στη μακρινή Αυστραλία για γρήγορες και φτηνές εξωσωματικές και άφθονα ανώνυμα ωάρια. Η ιατρική τουριστική βιομηχανία αναπτύσσεται με ρυθμούς 20%-30% κάθε χρόνο.
Αιχμή του δόρατος θεωρείται η τεκνοποιία, αφού η παγκόσμια αγορά της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής υπολογίζεται σε 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και πρόκειται ως το 2022 να αυξηθεί στα 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ιδιωτικές Μονάδες Εξωσωματικής, αλλά και ξενοδόχοι, τουριστικοί πράκτορες και εμπορικά επιμελητήρια ανταγωνίζονται για να πάρουν μερίδιο μιας τεράστιας αγοράς, αφού, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, υπογόνιμοι είναι 80.000.000 άνθρωποι και 16%-26% του γυναικείου πληθυσμού στις αναπτυγμένες χώρες προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά με ιατρική παρέμβαση.
Το κλινικό εργαστήριο της εξωσωματικής είναι αντιπροσωπευτικό των νεοφιλελεύθερων οικονομιών του 21ου αιώνα: ακόμα και ο πόθος για την απόκτηση ενός παιδιού υπόκειται στους νόμους της ταξικής κοινωνίας.
Στην Ελλάδα της κρίσης μέχρι πού μπορεί να φτάσει μια γυναίκα για 1.200 ευρώ; Και μια άλλη πόσο ακριβά μπορεί να αγοράσει το όνειρό της να γίνει μητέρα; Πόσα μωρά γεννιούνται από την ίδια δότρια; Ποιος ελέγχει τις Μονάδες Εξωσωματικής; Πόσο κοστίζει ένα και μόνο ωάριο;
Υψηλού επιπέδου επιστημονικό προσωπικό, υψηλά ποσοστά επιτυχίας (όπως ισχυρίζονται οι Μονάδες) και σίγουρα φτηνές τιμές είναι οι τρεις παράγοντες που, σύμφωνα με εκτιμήσεις, φέρνουν κάθε χρόνο 2.000-3.000 ζευγάρια από την Ευρώπη, τις αραβικές χώρες, την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία στη χώρα μας.
Από τις γυναίκες που έρχονται στην Ελλάδα κυνηγώντας το όνειρό τους να γίνουν μητέρες, κάποιες -συνήθως πάνω από τα 40- αναζητούν κάτι ακόμα πιο σπάνιο: ένα ωάριο. Προβλήματα εμμηνόπαυσης αλλά και κάποιες ασθένειες προκαλούν βλάβη στα δικά τους ωάρια κι έτσι, αν θέλουν οπωσδήποτε να κυοφορήσουν και να γεννήσουν ένα παιδί -αντί να υιοθετήσουν- χρειάζονται «δανεικά».
Ωστόσο, τα ωάρια είναι σπάνιο είδος: κάθε μήνα το σώμα μιας γυναίκας δίνει μόνο ένα, ενώ ένας άνδρας απελευθερώνει πάνω από 80 εκατομμύρια σπερματοζωάρια σε μία εκσπερμάτιση. Τα ακριβοθώρητα ωάρια «παράγονται» δύσκολα με τεχνητό τρόπο: απαιτούνται μια σειρά από ιατρικές εξετάσεις, ορμόνες και μια επέμβαση.
Το άλλο εμπόδιο που έχει ενδεχομένως να αντιμετωπίσει μια γυναίκα που ψάχνει για ωάρια είναι σε ορισμένες περιπτώσεις η νομοθεσία στη χώρα της, που μπορεί να θέτει πάρα πολλούς περιορισμούς ή ακόμα και να απαγορεύει τη δωρεά.
Κι όλα αυτά υπό τη δαμόκλειο σπάθη του χρόνου και του νόμου, αφού οι άντρες μπορούν να αποκτήσουν παιδιά με εξωσωματική μέχρι τα 90 τους, αλλά οι γυναίκες αυστηρά μέχρι τα 50.
«Η ανωνυμία της δωρεάς ωαρίων και σπέρματος στην Ελλάδα εξασφαλίζει πολλούς πρόθυμους δότες. Δεν υπάρχουν λίστες αναμονής για εξωσωματική με δωρεά ωαρίων. Αυτό σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος της θεραπείας καθιστά την Ελλάδα
δημοφιλή προορισμό για όσους αλλοδαπούς αναζητούν δωρεές ωαρίων», διαβάζουμε στην εισαγωγή του συνδέσμου «IVF GREECE» (όπου IVF σημαίνει Ιn Vitro Fertilisation, δηλαδή Εξωσωματική Γονιμοποίηση) στο fertilityclinics.abroad.com.
Η ιστοσελίδα, που παρέχει πληροφορίες διασύνδεσης με Moνάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) σε 11 χώρες, πληροφορεί, ανάμεσα σε εικονίδια με την Ακρόπολη και τη γαλανόλευκη, ότι «οι δωρήτριες ωαρίων στις ελληνικές κλινικές δεν υποβάλλονται μόνο στις απαιτούμενες από τον νόμο αιματολογικές εξετάσεις, αλλά και σε επιπλέον εξετάσεις όπως ο καρυοτυπικός έλεγχος» και πως «οι περισσότερες κλινικές εξασφαλίζουν ότι οι δωρήτριες αξιολογούνται με ψυχολογικά τεστ ώστε να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της δωρεάς και να αναγνωρίσουν τα κίνητρα που προβαίνουν σε αυτήν».
Οι πληροφορίες που έχει ένα ζευγάρι για την -ανώνυμη- δωρήτρια ωαρίων περιλαμβάνουν «ύψος, βάρος, χρώμα μαλλιών, τόνο δέρματος, ομάδα αίματος και επίπεδο εκπαίδευσης».
Στις δύο η τρίτη δώρο
Στην παρόμοια ιστοσελίδα eggdonationfriends.com, ελληνικές Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής φιγουράρουν στη λίστα με «τις κορυφαίες κλινικές παγκοσμίως για δωρεά ωαρίων», ενώ η Ελλάδα αναφέρεται ως «ο δεύτερος φθηνότερος προορισμός στην Ευρώπη μετά την Πολωνία».
Οι κλινικές προσφέρουν πακέτα προσφοράς που ξεκινούν από τις 3.500 ευρώ, εκπτωτικά κουπόνια 450-500 ευρώ αν κλείσεις το ραντεβού σου μέσω της ιστοσελίδας και δίνουν τις βασικές προδιαγραφές των υπηρεσιών τους.
Ενδεικτικά, ιδιωτική κλινική στους Αμπελόκηπους διαφημίζει πακέτο εξωσωματικής με «5.000 ευρώ για 8 ωάρια» και εγγυάται 57% πιθανότητες επιτυχίας. Αλλη κλινική προσφέρει «στις δύο εξωσωματικές η τρίτη δώρο - με 10.000 ευρώ».
Η κάθε κλινική δίνει τα δικά της ποσοστά επιτυχίας στην κύηση (μέσος όρος 64%). Διαφοροποιήσεις υπάρχουν στα στοιχεία που δίνει η κάθε κλινική για τις δωρήτριες ωαρίων, με κάποιες κλινικές να παρέχουν πληροφορίες για «τις αθλητικές κλίσεις και τα αγαπημένα σπορ» της δωρήτριας ή του δωρητή, τις «μουσικές δεξιότητες» και το οικογενειακό ιστορικό.
Οι Αυστραλέζες
Μια ειδική αγορά, ιδιαίτερα επιθυμητή αν κρίνουμε από το πλήθος των διαφημίσεων που θέλουν να την προσελκύσουν, είναι οι Αυστραλέζες: στην Αυστραλία απαγορεύεται η ανώνυμη δωρεά σπέρματος ή ωαρίων κι έτσι πρακτικά η δωρήτρια πρέπει να είναι φίλη της οικογένειας.
«Η εξωσωματική γονιμοποίηση με δωρεά ωαρίου στην Ελλάδα κοστίζει περίπου το 1/3 σε σχέση με την Αυστραλία», πληροφορεί τους αναγνώστες της η εφημερίδα «Sidney Herald», που λέει ότι «όλο και περισσότερες γυναίκες άνω των 45 ετών έως και 50 ετών ταξιδεύουν στην Ελλάδα για να αποκτήσουν παιδί μέσω δωρεάς ωαρίου».
Ωστόσο, δεν λείπουν οι προειδοποιήσεις Αυστραλών συμβούλων γονιμότητας ότι «η ανωνυμία της δότριας εγείρει ηθικά και ιατρικά προβλήματα, αφού πολλές νεαρές Ελληνίδες δωρίζουν τα ωάριά τους με αποκλειστικό σκοπό το έξτρα εισόδημα, καθώς πληρώνονται 1.000 ευρώ για κάθε δωρεά».
Τον τελευταίο καιρό μια σειρά από δημοσιεύματα κάνουν λόγο για «Ελληνίδες που πωλούν τα ωάριά τους λόγω κρίσης».
Η έμφαση στα δημοσιεύματα δίνεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες είναι Ελληνίδες, αφού η ιστορία της αγοραπωλησίας στη μαύρη αγορά ωαρίων είναι παλιά όσο περίπου και η τεχνική.
Το 2010, το Τμήμα Καταπολέμησης Εμπορίας Ανθρώπων της ΕΛ.ΑΣ. συνέλαβε γυναικολόγο ο οποίος συνεργαζόταν με κύκλωμα που διακινούσε γυναίκες από τη Βουλγαρία προς την Ελλάδα με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευσή τους και την εμπορία των ωαρίων τους.
Σύμφωνα με την «Ελευθεροτυπία» (14/11/2010), η αμοιβή για κάθε δότρια ήταν 2.000 ευρώ, από τα οποία μόλις τα 200 πήγαιναν στην ίδια και τα υπόλοιπα στους προαγωγούς της.
Αν η γυναίκα γινόταν παρένθετη μητέρα, το κόστος ανέβαινε στις 10.000 ευρώ. Περίπου την ίδια περίοδο, η «Καθημερινή» έγραφε πως «τον Ιούνιο του 2008 συνελήφθη Ρουμάνος ο οποίος είχε κλειδώσει σε διαμέρισμα στα Χανιά μια 27χρονη ομοεθνή του και την υποχρέωνε να υποβάλλεται σε ενέσιμη φαρμακευτική αγωγή ώστε να παράγει περισσότερα ωάρια (600 έως 2.000 ευρώ)».
Τι άλλαξε μέχρι σήμερα; Η αναλογία Ελληνίδων με αλλοδαπές γυναίκες που δωρίζουν τα ωάριά τους: οι Ελληνίδες αυξάνονται.
Η μαρτυρία της Γ.Π.
Η Γ. Π. έκλεισε τα 50. Κρατάει στην αγκαλιά της την 2χρονη Αρτεμη, ένα μωρό που ονειρευόταν από πολύ νέα, αλλά «τα έφερε έτσι η ζωή που να την αποκτήσω λίγο πριν κοπεί το νήμα».
Η Γ. Π. χρειάστηκε να κάνει πολλές πολύ δύσκολες επιλογές για να φτάσει να αποκτήσει το δικό της παιδάκι: να καταπονήσει το σώμα της, να ξοδέψει πολλά χρήματα και να ταλαιπωρηθεί ψυχικά.
«Είναι πολύ δύσκολο αυτό το ταξίδι από την προσμονή πίσω στην απογοήτευση», μας λέει η Γ. Π., που περιπλανήθηκε πολύ στα «σούπερ μάρκετ της ελπίδας», όπως χαρακτηρίζει η ίδια τα Κέντρα Εξωσωματικής που επισκέφθηκε.
«Κάποια στιγμή, μου είπαν πως δεν πρόκειται να αποκτήσω μωρό με το δικό μου ωάριο. Επρεπε λοιπόν να βρεθεί δότρια. Στο Κέντρο Εξωσωματικής που ήμουν, μου είπαν να μην ανησυχώ. Με... μόλις 1.500 ευρώ θα μπορούσα να αγοράσω ένα ωάριο. Δεν μπήκα καν στη διαδικασία να ρωτήσω πού θα το βρουν, έφριξα! Πόσο δυστυχισμένη, πόσο απελπισμένη πρέπει να είναι μια γυναίκα για να μπει σ’ αυτή τη διαδικασία να πουλάει το γενετικό της υλικό; Κι εγώ θα πήγαινα να χτίσω μια προσωπική ευτυχία πάνω στη δυστυχία ενός άλλου ανθρώπου».
Τελικά η Γ. Π. άλλαξε γιατρό και κλινική και πήρε ωάριο από δότρια που έμεινε έγκυος και της περίσσευαν ωάρια.
Η δωρεά αφορά ωάρια, σπέρμα και έμβρυα κι είναι ανώνυμη σύμφωνα με τον νόμο - και για τους λήπτες και για τη δότρια. Δωρήτριες μπορούν να γίνουν γυναίκες υγιείς, κάτω των 35 ετών. Προεδρικό διάταγμα προβλέπει αποζημίωση έως 1.200 ευρώ για τη βιολογική και ψυχολογική τους καταπόνηση.
Η γυναίκα αποζημιώνεται για τις μετακινήσεις της, τη διαμονή της αν πάει σε άλλη πόλη, τα μεροκάματα που θα χάσει από τη δουλειά της.
Μια γυναίκα κάτω των 35 ετών, παίρνοντας ενέσιμα φάρμακα, αναπτύσσει 15-20 ωοθηλάκια. Αν όλα πάνε καλά, θα εξελιχθούν σε ισάριθμα ωάρια, από τα οποία περίπου το 70% θα γονιμοποιηθεί και θα προκύψουν έμβρυα.
Πληροφορίες «εκ των έσω»
Ο Πέτρος εργάζεται σε κλινική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Αθήνα (τα στοιχεία του στη διάθεση της εφημερίδας).
Πόσο κοστίζει ένα ωάριο; Και αληθεύει ότι τα ωάρια πωλούνται σε μια άτυπη μαύρη αγορά; τον ρωτήσαμε.
«Το κόστος διαφέρει αν το ζευγάρι είναι μοναδικός λήπτης ή αν τα ωάρια που θα έχουμε θα τα μοιράσουμε σε παραπάνω ζευγάρια λήπτες – αν η δωρήτρια παράγει 15 ωάρια, μπορεί να τα μοιραστούν 3 ζευγάρια. Στην πρώτη περίπτωση το ποσό μπορεί να είναι 9.000 με 10.000 ευρώ, στη δεύτερη πέφτει στα 4.000 ευρώ. Τους το λες αυτό. Υπάρχουν κέντρα που δεν εξηγούν τίποτα, ανακοινώνουν απλώς μία ταρίφα. Μπορεί κάποιος να πάρει από μία δωρήτρια 15 ωάρια, να τα μοιράσει σε πέντε ζευγάρια και να αφήνει το κάθε ζευγάρι να νομίζει ότι είναι το μοναδικό».
Το κόστος μιας εξωσωματικής κυμαίνεται μεταξύ 2.000 και 3.000 ευρώ. Αν συνοπολογίσουμε τα έξοδα της δότριας, ανεβαίνει συν 1.200.
Ετσι, μια Μονάδα Εξωσωματικής μπορεί να βγάλει από μία και μόνο δότρια 5.000 ευρώ από κάθε ζευγάρι στο οποίο «δωρίζεται» το πολυπόθητο ωάριο.
«Ποιο είναι το προφίλ της δωρήτριας;» ρωτήσαμε τον Πέτρο.
«Είναι νέες κοπέλες, όλο και περισσότερες πλέον Ελληνίδες. Πριν από την οικονομική κρίση ούτε μία στις 100 δεν ήταν ντόπια - οι περισσότερες ήταν μετανάστριες. Ο λόγος που μας προσεγγίζουν είναι ο οικονομικός και ζητούν να μπουν στο πρόγραμμα άμεσα».
Την εμπειρία του Πέτρου επιβεβαιώνουν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (Ιανουάριος 2017): για οικονομικούς λόγους δηλώνει ότι δίνει τα ωάριά του το 40% των Ελληνίδων δωρητριών - το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μετά τη Ρωσία (47%).
Το 17% των δωρητριών δηλώνουν άνεργες, ενώ μόλις μία στις τρεις (30%) είναι ανύπαντρη (το αντίστοιχο ποσοστό στην Ισπανία και την Πορτογαλία είναι άνω του 50%).
Δωρεά ωαρίων: η διαδικασία
Οι γυναίκες που γίνονται δωρήτριες είναι συνήθως κάτω από 30 κι έχουν αναζητήσει μόνες τους, μέσω διαδικτύου συνήθως, τα Κέντρα Εξωσωματικής, τα οποία επισκέπτονται επίσης μόνες και με το άγχος να μη μάθει η οικογένεια ή ο σύντροφός τους τι πρόκειται να κάνουν.
Για 1.000 έως 1.200 ευρώ, η δωρήτρια θα υποβληθεί σε ιατρικές εξετάσεις, θα πάρει ορμόνες επί 2 έως 4 εβδομάδες ώστε να διεγερθούν οι ωοθήκες της και να παραγάγει πολλά ώριμα ωάρια, σε αντίθεση με το ένα που παράγεται φυσιολογικά κάθε μήνα.
Ο γιατρός παρακολουθεί με υπερηχογράφημα τις ωοθήκες και με αιμοληψία προσδιορίζεται το επίπεδο των ορμονών, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή προσαρμογή της δοσολογίας των φαρμάκων για να προκύψει ένας ικανοποιητικός αριθμός ωαρίων.
Η συλλογή των ωαρίων γίνεται στο χειρουργείο σε κατάσταση ελαφριάς νάρκωσης (μέθη) και με υπερηχογραφική παρακολούθηση. Η επέμβαση διαρκεί 10-15 λεπτά.
Πόσες γυναίκες κάθε χρόνο στην Ελλάδα υποβάλλουν τον εαυτό τους σε αυτή την εξαιρετικά παρεμβατική διαδικασία, ως «δωρήτριες ωαρίων»;
Κανένας από τους αρμόδιους στους οποίους απευθυνθήκαμε δεν ήταν σε θέση να μας απαντήσει κι αυτό από μόνο του είναι εξαιρετικά προβληματικό.
Ρωτήσαμε τον πανεπιστημιακό γιατρό Αριστείδη Αντσακλή, πρόεδρο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), αν ισχύει ότι οι Ελληνίδες «πουλάνε» τα ωάριά τους λόγω κρίσης.
«Η Εθνική Αρχή δεν έχει εικόνα γι’ αυτό και δεν μπορεί να έχει», ήταν η απάντησή του.
Σε δημοσίευμα μεγάλης κυριακάτικης εφημερίδας αναφέρεται ότι «κατά μέσο όρο 100 γυναίκες εντάσσονται σε ετήσια βάση σε πρόγραμμα δωρεάς ωαρίων κάθε μονάδας», αποδίδοντας την εκτίμηση σε «ειδικούς του χώρου».
Οταν όμως θέσαμε το ερώτημα αυτό σε αρμόδιους, όπως ο πρόεδρος της Εταιρείας Ιατρών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Θέμης Μαντζαβίνος, μας το απέρριψαν ως εξωφρενικό: «Δεν προκύπτει από πουθενά αυτό το νούμερο».
Οκτώ παιδιά από την ίδια δωρήτρια
Ο Γιάννης (τα στοιχεία του στη διάθεση της εφημερίδας) είναι γυναικολόγος σε μεσαία Μονάδα Εξωσωματικής. Μας μίλησε στην αρχή επώνυμα, αλλά δυο μέρες πριν από τη δημοσίευση του ρεπορτάζ, άλλαξε γνώμη.
Αυτή είναι η μαρτυρία του: «Υπάρχουν κλινικές που είναι απόλυτα στοχοπροσηλωμένες στο διεθνές κοινό. Μεγάλη κλινική εκτός Αθήνας κάνει 1.800 κύκλους κάθε χρόνο, εκ των οποίων οι 700 με δωρεά ωαρίων. Εχουν 350 δωρήτριες; Είναι πρακτικά αδύνατον. Το πιο πιθανό ειναι ότι οι ίδιες γυναίκες δίνουν ωάρια δύο και τρεις φορές τον χρόνο, τα οποία μοιράζουν σε πάνω από 3 ζευγάρια».
«Οντως οι Ελληνίδες πουλάνε τα ωάριά τους λόγω κρίσης;» ρωτήσαμε τον Γιάννη:
«Σίγουρα είναι περισσότερες πλέον Ελληνίδες. Και πάλι όμως η πλειονότητα των δωρητριών είναι μετανάστριες. Πριν από κάποια χρόνια, είχε έρθει ένας μεσάζοντας στην κλινική, από χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ, και προσφέρθηκε να μας δώσει ωάρια προς 500 ευρώ το κομμάτι. Οταν τον ρωτήσαμε από πού προέρχονται, η απάντηση ήταν “μη σας νοιάζει”. Τα είχε ήδη κατεψυγμένα. Αυτό που γίνεται (με το εμπόριο ωαρίων) είναι ανεξέλεγκτο. Το πόσο τηρείται ο νόμος είναι καθαρά θέμα της ευσυνειδησίας των κλινικαρχών. Εμείς απορρίψαμε δωρήτρια επειδή από τα ωάριά της είχαν γεννηθεί 8 παιδιά και είχε ήδη και δύο κατεψυγμένα - ποιος ξέρει αν αυτή η γυναίκα πήγε κάπου αλλού και δεν ανέφερε τίποτα; Η μόνη λύση είναι η κάθε δωρήτρια να καταγράφεται στην Εθνική Αρχή και οι Μονάδες να απευθύνονται αποκλειστικά εκεί κάθε φορά που χρειάζονται ωάρια».
«Αυτά θα σας τα πουν οι γιατροί μετά τις εξετασούλες»
Η συνάδελφός μας Νόρα Ράλλη είναι μια πολύ... πρόθυμη δότρια. Επικοινώνησε αρχικά με πολυδιαφημισμένο Κέντρο Εξωσωματικής εκτός Αθηνών.
Οι άνθρωποι στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής αρνήθηκαν οποιαδήποτε σχετική με τη διαδικασία πληροφορία στην υποψήφια, αλλά επέμειναν σε μια ερώτηση: αν η Νόρα είναι Ελληνίδα.
Στο δεύτερο τηλεφώνημα σταθήκαμε περισσότεροι τυχεροί:
● Χαίρετε, ενδιαφέρομαι να γίνω δότρια ωαρίων.
- Βεβαίως, ελάτε να κάνετε ένα πρωινό ραντεβού.
● Επειδή δεν είμαι στη Θεσσαλονίκη, μπορείτε να μου δώσετε κάποιες πληροφορίες τηλεφωνικά για να δω αν μπορώ να κάνω το ταξίδι;
(αναμονή και νέα φωνή)
● Παρακαλώ, πείτε μου, είμαι 30 ετών και δεν έχω παιδιά. Παίζει αυτό κάποιο ρόλο;
- Οχι, κανένα ρόλο. Θέλω να σας κάνω έναν υπέρηχο και κάποιες αιματολογικές εξετασούλες και θα δούμε λίγο το προφίλ σας.
● Επειδή ο λόγος που ενδιαφέρομαι να δώσω ωάρια είναι κυρίως ο οικονομικός…
- Ε, αυτό εννοείται, εννοείται.
● Θα ήθελα να μάθω, το ποσό της αποζημίωσης είναι αυτό που έχω μάθει;
- Τι έχετε μάθει;
● 1.200 ευρώ
- Οχι, είναι 1.000 ευρώ.
● Πώς είναι, σαν εξωσωματική;
- Ακριβώς. Είναι δύο εβδομάδες. Θα είστε εδώ και μέρα παρά μέρα θα σας κάνουμε υπερήχους και θα σας παρέχουμε εμείς τα φάρμακα.
● Αυτό θα επηρεάσει το σώμα μου; Θα μπορώ να κάνω παιδιά μετά;
- Αυτά θα σας τα πουν οι γιατροί μετά τις εξετασούλες.
● Επειδή δεν είμαι από τη Θεσσαλονίκη, τα έξοδα διαμονής για αυτές τις δύο εβδομάδες τα καλύπτετε; Είναι και αυτό ένα θέμα...
- Οχι, αυτά είναι δικά σας.
● Τα χρήματα πότε τα παίρνω;
- Μόλις τελειώσει η όλη διαδικασία. Θα πάρετε αυτό που έχετε κανονίσει.
● Πόσες φορές μπορώ να κάνω αυτή τη διαδικασία;
- Αναλόγως σε τι κατάσταση είστε, και αν όλα πάνε καλά μπορείτε να ξαναδώσετε. Μπορεί και τρεις φορές τον χρόνο!
● Αν κάτι δεν πάει καλά και χρειαστούν ιατρικά έξοδα μετά, τα καλύπτετε;
- Αυτά μόνο με τον γιατρό μπορείτε να τα συζητήσετε.
Συμπέρασμα: Μια οικονομική συναλλαγή και φυσικά ελλιπής έλεγχος εφόσον όλα «γίνονται» σε δύο εβδομάδες και γκρίζες ζώνες στη συχνότητα.
Η περίπτωση της δικής μας δότριας δεν είναι μοναδική. Ο Πέτρος συνεχίζει:
«Εξηγούμε στις γυναίκες ότι πρέπει να μεσολαβήσει ένα διάστημα εξετάσεων, να επισκεφτούν συμβολαιογράφο, να διαβάσουν, να κατανοήσουν και να υπογράψουν κάποιες φόρμες συναίνεσης. Τότε, πολλές την κοπανάνε και πάνε εκεί που τους ανοίγεται η πόρτα διάπλατα την επόμενη κιόλας στιγμή. Εχω πάρει συνέντευξη από υποψήφια δωρήτρια που μου είπε ότι έχει δώσει ωάρια και σε άλλο κέντρο κι εκεί ξεκίνησε τη διαδικασία μόλις 4 μέρες μετά τη συνέντευξη, όταν μόνο οι μοριακές εξετάσεις χρειάζονται 20 μέρες για να βγουν...».
ΠΟΙΟΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΛΕΓΧΕΙ;
Το Αρχείο Δοτών που από το 2005... ακόμη φτιάχνεται
Ο νόμος θέτει στο επίκεντρο το παιδί και τα δυνητικά αδέλφια του, βάζοντας ως όριο τα 10 παιδιά από την ίδια δωρήτρια. Ομως δεν θέτει όριο για το πόσες φορές θα υποβληθεί η δωρήτρια στη διαδικασία ορμονοθεραπείας και αφαίρεσης ωαρίων.
Πώς προστατεύει ο νόμος την υγεία της δωρήτριας; Ποιος ελέγχει τις δωρεές; Ποιος καταγράφει αν και πόσα μωρά γεννήθηκαν;
Ποιος βεβαιώνει ότι η γυναίκα που δωρίζει με το αζημίωτο δεν βάζει σε κίνδυνο την υγεία της;
Η νομοθεσία προέβλεψε ένα όργανο-ρυθμιστή για τα νομοθετικά πράγματα και ελεγκτικό μηχανισμό ταυτόχρονα: την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ).
Η Αρχή εντέλλεται να ελέγχει τη δουλειά που κάνουν οι κλινικές, να περιφρουρεί την έννομη τάξη, να διενεργεί έκτακτους ελέγχους αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας και να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις κατόπιν διενέργειας έρευνας. Λειτουργεί δηλαδή ως επιθεωρητής υγείας.
Συστάθηκε το 2005. Λειτούργησε για δυο-τρία χρόνια, είχε προβλήματα λειτουργίας και τα μέλη της παραιτήθηκαν.
Η ΕΑΙΥΑ επανήλθε με άλλη σύνθεση το 2014. Σε αυτήν συμμετέχουν γιατροί, γενετιστές, εμβρυολόγοι, νομικοί, ψυχολόγοι και θεολόγοι.
Στην πράξη τα Κέντρα Εξωσωματικής επί μια 7ετία δεν είχαν καν άδειες. Τον Δεκέμβριο του 2015 και τον Φεβρουάριο του 2016 Προεδρικά Διατάγματα όρισαν τις προϋποθέσεις για τις άδειες.
Οι κλινικές κατέθεσαν τα χαρτιά για άδειες λειτουργίας τον Αύγουστο του 2016 και οι αδειοδοτήσεις ξεκίνησαν το φθινόπωρο του 2016.
Από το 2005 ισχύει νόμος που ορίζει ότι η Εθνική Αρχή οφείλει να τηρεί αρχείο δοτών με τα στοιχεία ταυτότητας κάθε τρίτου δότη γεννητικού υλικού και γονιμοποιημένων ωαρίων πριν από την πρώτη χρήση-δωρεά και ότι οι κλινικές πρέπει να απευθύνονται σε αυτό το εθνικό Αρχείο «προκειμένου να ελεγχθεί ενδεχόμενη υπέρβαση του αριθμού των γαμετών που προσφέρονται προς διάθεση». Ωστόσο, το αρχείο αυτό δεν φτιάχτηκε ποτέ.
Γιατί έχει καθυστερήσει τόσο πολύ η σύσταση του Εθνικού Αρχείου Δοτών;
Υποβάλαμε το ερώτημα στον πρόεδρο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Αριστείδη Αντσακλή, καθηγητή Γυναικολογίας-Μαιευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντή της Α΄ Μαιευτικής - Γυναικολογικής Κλινικής Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»:
«Ο νόμος του 2005 καθόριζε ότι με Προεδρικό Διάταγμα θα λύνονταν ζητήματα όπως η δημιουργία Αρχείου Δοτών και η αδειοδότηση των μονάδων. Το Π.Δ. από το 2005 εκδόθηκε το 2016. Η ΕΑΙΥΑ κατέβαλε σοβαρές προσπάθειες για να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα 10/2016, που λύνει όλα αυτά τα βασικά ζητήματα. Οταν αναλάβαμε την ΕΑΙΥΑ το 2014, η Αρχή εξέδωσε ένα ΦΕΚ το οποίο όριζε ότι οι δότριες είναι δωρήτριες, όχι πωλήτριες. Παίρνουν μια αποζημίωση για τον χρόνο που χάνουν. Πρόκειται για δωρεά, όχι πώληση ωαρίων. Βάσει νόμου πρέπει να υπάρχει Αρχείο Δοτών ανδρών ή γυναικών.
»Το Αρχείο Δοτών θα οργανωθεί και θα γίνει μέσα στο 2017. Μέχρι τώρα δεν έγινε γιατί υπήρχε μεγάλη ανάγκη να αδειοδοτηθούν πρώτα οι μονάδες. Από τις 44 μονάδες που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα, καμία δεν είχε άδεια βάσει του νόμου. Οι τελευταίες άδειες εκδόθηκαν μόλις πρόσφατα. Πλέον οι μονάδες όλες λειτουργούν βάσει Προεδρικού Διατάγματος, σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα και υπό τον έλεγχο της Αρχής. Το δεύτερο θέμα που θα διευθετήσουμε άμεσα είναι το Αρχείο Δοτών και Δοτριών.
»Εξίσου σημαντικό θέμα είναι η ηλεκτρονική διασύνδεση μονάδων με την Αρχή. Οι μονάδες θα είναι υποχρεωμένες να αναφέρουν τις δότριες και τους δότες στην Αρχή. Είμαστε υποχρεωμένοι ως Αρχή να διαφυλάξουμε τον κόσμο. Το θέμα των δοτών είναι βασικό θέμα που θα λυθεί μέσα στα πλαίσια του νόμου.
»Η ειλικρινής ενημέρωση του κοινού είναι από τις προτεραιότητες της Εθνικής Αρχής, ώστε να μην υπάρχει παραπλάνηση. Η διαφήμιση των Μονάδων Εξωσωματικής απαγορεύεται βάσει νόμου».
Καλό είναι να μη γίνεται κριτική του καναπέ
Του Θέμη Μαντζαβίνου*
Η γέννηση του πρώτου παιδιού με δωρεά ωαρίου είχε γίνει στο «Μητέρα» τον Μάιο του 1987, όταν είχα τη διεύθυνση του Κέντρου. Ηταν για ένα κορίτσι που είχε πρώιμη εμμηνόπαυση, στα 30 του χρόνια.
Το θέμα της δωρεάς ωαρίων αντιμετωπίζεται πολλές φορές από τα ΜΜΕ με σκανδαλοθηρικό τρόπο. Είναι μια πολύ σοβαρή ιστορία αυτή των ωαρίων, αλλά και κάθε εξέλιξη στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όπου εμπλέκονται πολλοί φορείς.
Καλό είναι να μη γίνεται κριτική του καναπέ, έχοντας τα παιδιά σου δίπλα σου και να λες «τι λες, ρε παιδί μου, ξένα ωάρια, απαράδεκτα πράγματα».
Παρουσιάζεται το ωάριο σαν να δίνεις όργανο. Ομως δεν είναι. Οταν ήμουν στην Αμερική, που γινόταν αυτό για πρώτη φορά, βάζαμε ανακοινώσεις στο πανεπιστήμιο που λέγαμε «Ζητούνται φοιτήτριες για να δώσουν ωάρια».
Ανταποκρίνονταν κοπέλες και με τα χρήματα της αποζημίωσης μπορεί να πήγαιναν, π.χ., ένα ταξίδι στην Ευρώπη με τον φίλο τους.
Ηταν απλό το θέμα. Κάθε γυναίκα έχει 100.000 ωάρια σε κάθε ωοθήκη. Αν πάρεις έξι και εφτά, πάλι ανεξάντλητα θα είναι. Δεν είναι κάτι το τόσο φοβερό.
Οσο για τον έλεγχο των δωρητριών, ευτυχώς είναι ένα θέμα που βαδίζουμε προς τη λύση του. Η ΕΑΙΥΑ κάνει πολύ καλή δουλειά. Το αμέσως επόμενο βήμα είναι το Αρχείο Δοτών.
*Αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος της Ενωσης Ιατρών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Το παράνομο στοιχείο δυστυχώς υπάρχει
Της Δήμητρας Δρακοπούλου*
Η δωρεά ωαρίων θα μπορούσε να είναι μια αλτρουιστική κίνηση αν γινόταν όπως το είχε στο μυαλό του ο νομοθέτης, ρομαντικά και απλά. Ομως το ελεγκτικό καθεστώς είναι θολό.
Το παράνομο στοιχείο δυστυχώς υπάρχει. Οταν η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη, δεν μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά. Ενα από τα προβλήματα που θα έλυνε η τήρηση του Εθνικού Αρχείου Δοτών/Δωρητριών δεν αφορά μόνο τις δότριες, αλλά όλες τις γυναίκες που κάνουν εξωσωματική.
Σου λένε, π.χ., «έκανες 15 ωάρια, τα 10 είναι καλά, από τα 10 γονιμοποιούνται τα 8, από τα 8 πας στα 4 έμβρυα...». Μπορεί κάποιος να μας εξασφαλίσει ότι όλα αυτά είναι αλήθεια; Οταν κλείνει η πόρτα και σου παίρνουν τα ωάρια, δεν μπορείς να ξέρεις.
Απλώς εμπιστεύεσαι τι σου λέει ο γιατρός. Τα ωάρια μπορεί να γίνουν οτιδήποτε. Μπορεί ακόμα και να τα δώσουν σε άλλη γυναίκα και να μην το ξέρεις. Γι’ αυτό είναι θέμα γιατρού και ηθικής. Πώς βλέπει τη γυναίκα, σαν άνθρωπο, όχι σαν εμπόρευμα.
*Πρόεδρος του Σωματείου Γονιμότητας «Κυβέλη»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου