Είσαι θύμα ενδοοικογενειακής βίας; Δες πώς θα προστατευτείς νομικά

Σύμφωνα με τον Νόμο 3500/2006, ως ενδοοικογενειακή βία δεν νοείται μόνο η σωματική βία, αλλά αντιθέτως κάθε μορφής βία και εν γένει προσβολή της προσωπικότητας, όπως λ.χ. η ψυχολογική βία, η λεκτική βία, αλλά και η «οικονομική» βία, δηλαδή η αδικαιολόγητη στέρηση των απαραίτητων για την αξιοπρεπή διαβίωση του θύματος οικονομικών πόρων.

Η άσκηση βίας οποιασδήποτε μορφής στο πλαίσιο οικογενειακών ή απλώς συντροφικών σχέσεων αποτελεί δυστυχώς ένα φαινόμενο που έχει προσλάβει ιδιαίτερα σημαντικές εκτάσεις στην χώρα μας. Η αποφασιστικότερη αιτία που συνδέεται με την αναποτελεσματική και ανεπαρκή εφαρμογή του εν λόγω φαινομένου εντοπίζεται στον φόβο των θυμάτων να εκφράσουν το πρόβλημά τους και να μιλήσουν ανοιχτά για αυτό, αναζητώντας προστασία. Στο παρόν άρθρο, θα γίνει μία προσπάθεια συνοπτικής έκθεσης των τρόπων νομικής αντιμετώπισης του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας και των μέσων προστασίας των θυμάτων.

Καταρχήν, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Νόμο 3500/2006, ως ενδοοικογενειακή βία χαρακτηρίζεται κάθε σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βία που ασκείται σε βάρος  του θύματος από τον νυν ή πρώην σύζυγο ή από σύντροφο ή άλλα μέλη της οικογένειας, ενώ συγχρόνως ορίζεται ρητά στο άρθρο 2 του ως άνω Νόμου ότι «η άσκηση βίας κάθε μορφής μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται».

Σύμφωνα, επομένως, με τον Νόμο 3500/2006, ως ενδοοικογενειακή βία δεν νοείται μόνο η σωματική βία, αλλά αντιθέτως κάθε μορφής βία και εν γένει προσβολή της προσωπικότητας, όπως λ.χ. η ψυχολογική βία, η λεκτική βία, αλλά και η «οικονομική» βία, δηλαδή η αδικαιολόγητη στέρηση των απαραίτητων για την αξιοπρεπή διαβίωση του θύματος οικονομικών πόρων.

Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στην έννοια της «οικογένειας», κατά τον ως άνω Νόμο, περιλαμβάνονται οι σύζυγοι, οι γονείς και οι συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους και, σε περίπτωση συνοίκησης, και οι συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού και τα πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός παραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει ορισθεί μέλος της οικογένειας, καθώς και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια. Περαιτέρω, ο ως άνω Νόμος προβλέπει ότι οι διατάξεις του εφαρμόζονται και στην μόνιμη σύντροφο του άνδρα ή στον μόνιμο σύντροφο της γυναίκας και στα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών, εφόσον τα πρόσωπα αυτά συνοικούν, καθώς και στους τέως συζύγους.

Ο νομοθέτης, επιδιώκοντας να εξαλείψει το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας, εισήγαγε αυστηρότερα πλαίσια ποινής σε περίπτωση ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης, δηλαδή σε περίπτωση πρόκλησης από μέλος της οικογένειας σε άλλο σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας ή εντελώς ελαφράς σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας μετά από συνεχή συμπεριφορά. Στην περίπτωση αυτή, ορίστηκε ότι ο δράστης τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός (1) έτους, ενώ αν η πράξη είναι δυνατόν να προκαλέσει στο θύμα

κίνδυνο για τη ζωή του ή βαριά σωματική βλάβη, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών.
 Περαιτέρω, ο νόμος προβλέπει ότι αν η πράξη της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης τελέσθηκε σε βάρος εγκύου ή σε βάρος μέλους της οικογένειας το οποίο, από οποιαδήποτε αιτία, είναι ανίκανο να αντισταθεί, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και αν η πράξη τελέσθηκε ενώπιον ανήλικου μέλους της οικογένειας, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους. Στην περίπτωση, ωστόσο, που η ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη συνιστά μεθοδευμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία ή ψυχικού πόνου, ικανού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, ιδίως με την παρατεταμένη απομόνωση του θύματος, επιβάλλεται κάθειρξη και αν το θύμα είναι ανήλικος, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

Ποινικό αδίκημα δεν αποτελεί, ωστόσο, μόνο η ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη, αλλά και η ενδοοικογενειακή παράνομη βία και απειλή. Έτσι, ο Νόμος 3500/2006 προβλέπει ότι το μέλος της οικογένειας το οποίο εξαναγκάζει άλλο μέλος χρησιμοποιώντας βία ή απειλή με σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή χωρίς το θύμα να υποχρεούται προς τούτο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών, ανεξάρτητα από το αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον του ίδιου του θύματος ή κάποιου από τους οικείους του, καθώς και ότι το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας, απειλώντας το με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση. Συνάγεται, επομένως, ότι ο νόμος, αποσκοπώντας στην ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας, δεν τιμωρεί μόνο την σωματική βία, αλλά και την ψυχολογική παρενόχληση.

Τι μπορείτε να κάνετε αν είστε θύμα ενδοοικογενειακής βίας;

 Σε περίπτωση που είστε θύμα ενδοοικογενειακής βίας, όπως η έννοια αυτής ορίστηκε ανωτέρω, έχετε μία σειρά από δικαιώματα,
ώστε να προστατευθείτε και να προασπίσετε τα έννομα συμφέροντά σας:

– Σε πρώτο στάδιο, ιδιαίτερα σημαντική είναι η κίνηση της ποινικής διαδικασίας μέσω της υποβολής μήνυσης κατά του δράστη. Σημειωτέον ότι τα σχετικά ποινικά αδικήματα διώκονται κατά κανόνα αυτεπάγγελτα (κάτι που συνακόλουθα σημαίνει ότι δεν απαιτείται η καταβολή παραβόλου για την υποβολή μήνυσης) και εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία. Στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας που λαμβάνει χώρα, ο Νόμος προβλέπει την δυνατότητα της ποινικής διαμεσολάβησης, η οποία αποτελεί ουσιαστικά μια διαδικασία συμφιλίωσης μεταξύ του δράστη και του θύματος. Η διαδικασία αυτή διενεργείται μόνο εφόσον συναινούν και τα δύο μέρη και στο πλαίσιο αυτής ο δράστης πρέπει να δηλώσει ανεπιφύλακτα ότι α) δε θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας,  β) αν συνοικεί με το θύμα δέχεται να μείνει εκτός της κοινής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, αν το επιθυμεί το θύμα, γ) θα παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θεραπευτικό πρόγραμμα σε δημόσιο φορέα, δ) θα άρει ή θα αποκαταστήσει τις συνέπειες των πράξεών του και θα καταβάλλει χρηματική ικανοποίηση στο θύμα. Σε περίπτωση που συναινέσει και το θύμα, η συμφωνία επισφραγίζεται με διάταξη του Εισαγγελέα και η ποινική διαδικασία εκκινεί εκ νέου μόνο εφόσον ο δράστης δεν συμμορφωθεί προς το περιεχόμενο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας της ποινικής διαμεσολάβησης.

– Περαιτέρω, είναι δυνατή η κατάθεση αίτησης ασφαλιστικών μέτρων από το θύμα, με την οποία θα ζητείται η έκδοση δικαστικής απόφασης που θα διατάσσει την απομάκρυνση του δράστη από την οικογενειακή κατοικία, την μετοίκησή του, καθώς και την απαγόρευση να προσεγγίζει τους χώρους κατοικίας ή εργασίας του θύματος, τις κατοικίες στενών συγγενών, τα σχολεία των παιδιών, τους ξενώνες φιλοξενίας κ.ο.κ. Στην περίπτωση αυτή, μπορεί μάλιστα να ζητηθεί και η χορήγηση προσωρινής διαταγής, που αποτελεί ουσιαστικά μία προσωρινή δικαστική απόφαση η οποία εκδίδεται σε περίπου δύο (2) με τρεις (3) ημέρες από την κατάθεση της αίτησης των ασφαλιστικών μέτρων.

– Το θύμα μπορεί, επίσης, να ασκήσει κατά του δράστη αγωγή με αίτημα την καταβολή αποζημίωσης λόγω προσβολής της προσωπικότητάς του. Στην περίπτωση αυτή μάλιστα ο Νόμος 3500/2006 ορίζει ότι η επιδικαζόμενη αποζημίωση δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 1.000,00 Ευρώ, εκτός αν το θύμα ζητήσει την επιδίκαση μικρότερου ποσού.

– Σε περίπτωση που ο δράστης και το θύμα είναι σύζυγοι, ορίζεται ότι η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τεκμήριο ισχυρού κλονισμού του γάμου και, επομένως, μπορεί να ασκηθεί αγωγή διαζυγίου.

– Σε κάθε περίπτωση, ιδιαίτερα ουσιώδους σημασίας κρίνεται η επίσκεψη του θύματος σε νοσοκομείο, ώστε το θύμα να λάβει τις αναγκαίες ιατρικές γνωματεύσεις που θα πιστοποιούν την πρόκληση των σωματικών βλαβών. Περαιτέρω, σημαντικό είναι, ακόμα και αν το θύμα δεν επιθυμεί να καταθέσει μήνυση, να καλεί τις αρμόδιες αστυνομικές αρχές, ώστε να προβούν σε καταγραφή του κάθε περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εμπεδωθεί από τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας ότι υπάρχουν πλείστοι τρόποι να προστατευθούν και να ξεφύγουν από την κατάσταση που βιώνουν, αρκεί να συνειδητοποιήσουν ότι η αντιμετώπιση του ζητήματος της ενδοοικογενειακής βίας προϋποθέτει απαραιτήτως την δέουσα αποφασιστικότητα ώστε να καταγγελθεί η συμπεριφορά του δράστη. Κρίσιμη κρίνεται σε κάθε περίπτωση και η συνδρομή των κατάλληλων ειδικών (ψυχολόγων, ιατρών, δικηγόρων κλπ), μέσω των οποίων το θύμα θα μπορέσει να προασπίσει αποτελεσματικά τα έννομα συμφέροντά του και να απαλλαγεί οριστικά από την οδυνηρή κατάσταση που αντιμετωπίζει.

/www.singlewoman.gr